Με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και αιώνιας ευγνωμοσύνης δίνουμε σήμερα ευλαβικά το παρόν μας εδώ, για να μνημονεύσουμε και να καταθέσουμε στέφανα τιμής σε δύο άξια τέκνα της Αραδίππου.
Η ενσυνείδητη φιλοπατρία τους, η ταπεινότητα, η γενναιότητα, η αξιοπρέπεια με την οποία πορεύθηκαν στη σύντομη ζωή τους και η αποφασιστικότητα που επέδειξαν στις κρίσιμες στιγμές της ιστορικής μας πορείας, αναντίλεκτα, τους καθιστούν πρότυπα και παράδειγμα προς μίμηση, αλλά και υπόδειγμα ανδρείας και ανιδιοτελούς προσφοράς προς την πατρίδα.
Εκφράζοντας τον αιώνιο σεβασμό μας θα τελέσουμε σε λίγο τα αποκαλυπτήρια των προτομών δυο δαφνηφόρων νέων.
Του Γιαννάκη Γιαννάτζιη και του Νίκου Κυριάκου (Κακή).
Παραφράζοντας τους στίχους του Έλληνα ποιητή Νίκου Εγγονόπουλου, τιμούμε σήμερα αυτούς που
«[…] δεν εφοβήθηκαν, δε «σκιάχτηκαν» που λεν, ποτέ,
Ούτε στων μαχών την ώρα την πιο φονικιά,
ούτε στης προδοσίας, της αναπόφευκτης, τις πικρές μαυρίλες […]»
Αυτή την ώρα αναπόφευκτα επιστρέφουμε νοερά σ’ αυτές τις οδυνηρές μέρες του 1974. Στις μέρες του θανάτου, της καταστροφής και του ολέθρου.
Η μνήμη, αδυσώπητη κι ανάλγητη, ξαναφέρνει σήμερα μπροστά μας εικόνες από τις πιο ζοφερές, τραγικές, γεμάτες με πόνο και αίμα, ημέρες του Ιουλίου 1974.
Αναπότρεπτα, ματώνουν ακόμα τις ψυχές μας οι θλιβερές πρώτες ώρες της τουρκικής εισβολής, όταν οι γαλανοί καθάριοι αιθέρες της Κύπρου γέμισαν με πάνοπλους Τούρκους αλεξιπτωτιστές και οι δαντελωτές πανέμορφες ακτές της Κερύνειας φορτώθηκαν τον όλεθρο και την καταστροφή.
Στ’ αυτιά μας αντηχεί ακόμα ο ανατριχιαστικός βόμβος των τουρκικών αεροσκαφών, οι εκκωφαντικές εκρήξεις από τις ομοβροντίες των πυροβόλων και οι ριπές των πολυβόλων που συντάραξαν το ήρεμο καλοκαιρινό πρωινό της 20ης Ιουλίου 1974.
Ευρισκόμενοι εδώ θα επιχειρήσουμε να αντλήσουμε τα μηνύματα από τα αθάνατα ιδεώδη που ενέπνευσαν τους δυο τολμηρούς εύψυχους νέους, τα οποία, παρά τη διάβρωση και τη βαθμιαία φθορά που επιφέρει στο διάβα του ο χρόνος, παραμένουν μέχρι και σήμερα εμφανώς επίκαιρα και αδιαπραγμάτευτα αναγκαία.
Κυρίες και κύριοι,
Ο Γιαννάκης Γιαννάτζιη γεννήθηκε στην Αραδίππου στις 2 Ιουνίου του 1955.
Ξεχώριζε για τον χαρακτήρα του, το ήθος και τη ζωηράδα του. Ήταν από παιδί θαρραλέος και ριψοκίνδυνος.
Από πολύ μικρή ηλικία, μετά την ολοκλήρωση της δημοτικής εκπαίδευσης, για να στηρίξει την πολυμελή οικογένειά του, ρίχθηκε στη βιοπάλη.
Στάθηκε στο πλευρό του πατέρα του Μιχάλη βοηθώντας στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Βρισκόταν πάντα δίπλα στην μάνα του Κυριακού, που τον υπεραγαπούσε.
Δυστυχώς οι δύο βασανισμένοι του γονείς έφυγαν από τη ζωή με τον αβάσταχτο καημό της εξακρίβωσης της τύχης του αγνοούμενου γιου τους.
Τον Ιανουάριο του 1973, ο Γιαννάκης κατατάγηκε στο ΚΕΝ Λάρνακας για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία.
Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης τοποθετήθηκε στο 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού, την πρώτη μηχανοκίνητη Μονάδα της Εθνικής Φρουράς..
Αρχικά η Μονάδα είχε την έδρα της στη Λακατάμεια, στο «Στρατόπεδο Αντισυνταγματάρχου Μιχαήλ Πουρνάρα» και ακολούθως μεταστάθμευσε στην Κοκκινοτριμιθιά, δίπλα από το Στρατόπεδο της 23ης Επιλαρχίας Αρμάτων, αφού τα επιτελικά σχέδια προέβλεπαν την από κοινού ανάληψη πολεμικών αποστολών, ως εφεδρεία του ΓΕΕΦ.
Δύο ημέρες πριν την έναρξη της τουρκικής εισβολής, ο κύριος όγκος της Μονάδας βρισκόταν εντός της Λευκωσίας, συγκεντρωμένος στο παλαιό στάδιο ΓΣΠ.
Παρά τις πληροφορίες που υπήρχαν για αναμενόμενη τουρκική επέμβαση, η διαταγή μετακίνηση της Μονάδας στο μέτωπο δόθηκε αργοπορημένα από το ΓΕΕΦ, το πρωί της 20ης Ιουλίου, όταν πλέον η τουρκική εισβολή βρισκόταν σε εξέλιξη.
Κατά την κίνηση της Μονάδας από τη Λευκωσία προς την Κερύνεια, στο δρομολόγιο Γερόλακκος – Κοντεμένος – Πάναγρα – Καραβάς, τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη τους εντόπισαν και προέβησαν σε ανελέητη επίθεση κατά των οχημάτων της.
Το γεγονός ότι η αποστολή διατάχθηκε από το ΓΕΕΦ να εκτελεστεί υπό το φως της ημέρας, στο συγκεκριμένο δρομολόγιο, στο οποίο λίγο νωρίτερα είχε εντοπιστεί και βομβαρδιστεί από τα τουρκικά αεροπλάνα το 281 Τάγμα Πεζικού και η έλλειψη αντιαεροπορικής κάλυψης και πληροφοριών, αποτέλεσαν τα αίτια που, δυστυχώς, επέφεραν στη Μονάδα βαριές απώλειες σε προσωπικό και μέσα.
Οι επτά νεκροί, και είκοσι πέντε τραυματίες, ανάμεσά τους και ο Διοικητής τους Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Μπούτος, ο οποίος εξέπνευσε αργότερα σε νοσοκομείο στην Αθήνα και τα έξι τεθωρακισμένα οχήματα που καταστράφηκαν, επηρέασαν καθοριστικά την εσωτερική συνοχή, το ψυχικό σθένος και τη μαχητική ικανότητα του Τάγματος, πριν ακόμα αυτό εισέλθει στις πολεμικές μάχες.
Παρά τις απώλειες, κατά το επόμενο διάστημα - και στις δύο φάσεις της τουρκικής εισβολής - το 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα ενεπλάκη επανειλημμένως με τις εχθρικές δυνάμεις, δίνοντας σκληρές και άνισες μάχες. Στον Κοντεμένο, στη Λάπηθο, στον Καραβά, στο Αγριδάκι, στον Άγιο Ερμόλαο, στη Σκυλλούρα, στον Άγιο Βασίλειο, στη Φιλιά και στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, οι άνδρες της Μονάδας κατέθεσαν το άπαν των δυνάμεών τους.
Τα παλικάρια του Τάγματος, παρά τη σωματική καταπόνηση και ηθική εξουθένωση, παρά τον ψυχικό πόνο της βίαιης απώλειας των συμπολεμιστών τους, πάρα την έλλειψη ικανοποιητικού αριθμού οπλισμού, μέσων και εφοδίων, με απαράμιλλο σθένος και εμβληματική αγωνιστικότητα, συνέχισαν αδιάκοπα να προασπίζονται μέχρι της τελευταίας ικμάδας της δύναμής τους την πατρώα γη.
Ο τελικός απολογισμός του 286 Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού στον πόλεμο παραμένει φρικτός.
40 απόντες.
32 πεσόντες και 8 αγνοούμενοι, μεταξύ αυτών και οι 4 - μέχρι και σήμερα - αγνοούμενοι της Διμοιρίας του έφεδρου ανθυπολοχαγού Ιωσήφ Σεργίδη, της οποίας ηρωικό μέλος αποτέλεσε και ο Γιαννάκης.
Στις 15 Αυγούστου 1974, ο Γιαννάκης και οι υπόλοιποι άνδρες της Διμοιρίας, που ακολούθησαν τον Διμοιρίτη τους, φθάνοντας στο ύψωμα Λαπάτσα, στην περιοχή Σκυλλούρας, εγκλωβίστηκαν από τουρκικά στρατεύματα.
Σαν νέοι Λεωνίδες, στις δικές τους Θερμοπύλες, περικυκλωμένοι από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις, έπεσαν πολεμώντας ή αγνοούνται ακόμη μέχρι και σήμερα.
Η τραγική κατάληξη των ανδρών της Διμοιρίας Σεργίδη, στο Ύψωμα Λαπάτσα, αποτελεί μια από τις πιο οδυνηρές συνεισφορές του Τάγματος στις επιχειρήσεις που διεξήχθησαν το μαύρο καλοκαίρι του ολέθρου της Κύπρου.
Η ταυτοποίηση των οστών του Γιαννάκη Γιαννάτζη ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2021. Στις 5 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, τα οστά του επέστρεψαν στη γενέτειρά του με καθυστέρηση 47 ετών και τάφηκαν με τις τιμές που αρμόζει σε κάθε ήρωα της πατρίδας μας.
Φίλες και φίλοι,
Ο δεύτερος ήρωας που μνημονεύουμε σήμερα, ο Νίκος Κυριάκου (Κακή), γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου 1946 στην Αραδίππου, στην εννιαμελή οικογένεια του Κυριάκου Κυριάκου (Κακή) και της Μαρίας Φράγκου.
Αφού τελείωσε το δημοτικό σχολείο, ακολούθησε τον πατέρα του στις κτηνοτροφικές εργασίες της οικογένειας κι αργότερα ασχολήθηκε με την τέχνη του βαλιτσοποιού, φτιάχνοντας το δικό του εργαστήρι στη Λάρνακα, ενώ ασχολήθηκε και με διάφορες άλλες εργασίες, για να ζήσει την οικογένειά του.
Με την σύζυγό του, την Έλλη Ζαπτιέ αρραβωνιάστηκαν τον Ιούλιο του 1965 και παντρεύτηκαν τον Ιανουάριο του ΄66.
«Περνούσαμε δύσκολα, φτωχικά, όπως όλος ο κόσμος, αλλά ήμασταν πάντα αγαπημένοι. Ο Νίκος θυσιαζόταν για την οικογένειά του, για τα παιδιά του. Είχαμε φτιάξει μαζί μια όμορφη και ευτυχισμένη οικογένεια»
θυμάται η «ηρωίδα» μάνα, η οποία έμεινε ξαφνικά μόνη και αναγκάστηκε για τα υπόλοιπα χρόνια να γίνει μάνα και πατέρας για τα πέντε παιδιά της.
Ο Νίκος Κακή, στις 20 Ιουλίου 1974 παρουσιάστηκε ως έφεδρος στο 226 Τάγμα Πεζικού.
Μετά από την εκτέλεση διάφορων αποστολών, η Μονάδα, κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας κατέληξε στο Παλαίκυθρο.
Στις 8 Αυγούστου 1974, ο Νίκος έλαβε άδεια και επέστρεψε στο σπίτι του.
Ήταν η τελευταία φορά που η εγκυμονούσα τον Κυριάκο, το πέμπτο τους παιδί, σύζυγός του και τα τέσσερα παιδιά του, η Μάρω, η Μιράντα, ο Μιχαλάκης και η Σκεύη, αγκάλιασαν τον πατέρα τους.
Στις 14 Αυγούστου οι Μονάδες της Εθνικής Φρουράς που βρίσκονταν στη γραμμή άμυνας στην περιοχή Μιας Μηλιάς – Παλαικύθρου προέβαλαν δραματική αντίσταση στην τουρκική επίθεση. Η υπεροχή, όμως, των τουρκικών στρατευμάτων, τα οποία κατάφεραν μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής να ενισχυθούν με μεγάλο αριθμό αρμάτων και τεθωρακισμένων και με ισχυρή αεροπορική υποστήριξη, ήταν αδιαμφισβήτητη.
Σύντομα η αμυντική γραμμή διασπάστηκε και ακολούθησε ταχεία απαγκίστρωση των φιλίων Μονάδων, με το προσωπικό να ενεργεί άλλοτε διατεταγμένα και άλλοτε κατά το δοκούν.
Ο Νίκος Κυριάκου, μαζί με άλλους συμπολεμιστές του επιχείρησαν να οπισθοχωρήσουν στις ελεύθερες περιοχές. Επιβιβάστηκαν σε φορτηγό όχημα, το οποίο στην Τύμπου κτυπήθηκε από τουρκικό άρμα μάχης. Οι επιβαίνοντες σκορπίστηκαν δεξιά κι αριστερά.
Στην προσπάθειά τους να διαφύγουν δέχονταν τα πυκνά πυρά των Τούρκων. Σε εκείνο το χρονικό σημείο χάθηκαν τα ‘ιχνη του Νίκου Κυριάκου.
Επέστρεψε στη γη που τον γέννησε, 47 χρόνια μετά, στις 13 Ιουνίου 2021 και τάφηκε με τιμές ήρωα.
Κυρίες και κύριοι,
Ευρισκόμενοι σήμερα στον ιερό χώρο του Μνημείου Ηρώων Αραδίππου, κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ μπροστά στην ανυπέρβλητη θυσία τους.
«Πήραν τις φλόγες για φτερά και χύθηκαν τ’ αψήλου
Και στ’ ουρανού σημάδεψαν την πιο ψηλή καμάρα
Ζωσμένοι τη λαμπρη φωτιά και την πυρή λαχτάρα»
μας υποβάλει το τρίστιχο που αναγράφεται στο Μνημείο.
Γιατί όντως, οι ήρωες που τιμούμε σήμερα, έχοντας σαν φτέρωμα την ελληνική ψυχή και σαν ατελεύτητη φλόγα δύναμης και επιμονής τον όρκο που έδωσαν στην πατρίδα, γκρέμισαν τα στεγανά του μυαλού και της λογικής και ρίχτηκαν στον άνισο αγώνα υπεράσπισης της πατρίδας.
«Εν ολιγίστοις κείται το ευδαιμόνως βιώσαι». Η ευδαιμονία εξαρτάται από πολύ λίγα πράγματα, μας κληροδοτεί ο σπουδαίος Ρωμαίος Αυτοκράτορας και στωικός φιλόσοφος Μάρκος Αυρήλιος.
«Άνευ των αναγκαίων αδύνατον και ζην και εύ ζην» μας διδάσκει ο Αριστοτέλης, υποδεικνύοντας ότι είναι αδύνατη η ζωή χωρίς τα αναγκαία.
Και τί πιο αναγκαίο από τις πανανθρώπινη ανάγκη για ελευθερία και πατρίδα.
Αυτή η ανάγκη και ο πόθος για συνέχιση την ιστορικής μας πορείας στη γη των προγόνων μας, ανάβλυζαν από τις ψυχές των ηρώων μας.
Σήμερα, από αυτό εδώ το μέρος, αντλώντας το νόημα της θυσίας του Γιαννάκη Γιαννάτζιη και του Νίκου Κυριάκου (Κακή), αντιλαμβανόμαστε και το δικό μας βαρύ χρέος απέναντι στην πατρίδα και την ιστορία μας, απέναντι στους ήρωές μας και τον λαό μας.
Με ομοψυχία και ενότητα, οφείλουμε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι την επίτευξη του εθνικού μας στόχου, μέχρι την τελική δικαίωση και την απελευθέρωση.
Μέχρι τη μέρα εκείνη, που η λύση του κυπριακού - αυτή που θα προκύψει μέσα από ένα έντιμο και ειλικρινή διάλογο - θα απαλλάξει την πατρίδα μας από την τουρκική κατοχή, θα τερματίσει τον εποικισμό και τις αναχρονιστικές εγγυήσεις και θα την απελευθερώσει, επιτρέποντας στο σύνολο του κυπριακού λαού να διαβιεί σε συνθήκες ασφάλειας, ευημερίας, ισοπολιτείας και συνδημιουργίας.
Θα συνεχίσουμε στον τραχύ δρόμο της απελευθέρωσης και επανένωσης της πατρίδας μας, με φάρο τη μνήμη των αθανάτων νέων που τιμούμε σήμερα, αλλά και όλων των ευκλεώς αγωνισαμένων και ηρωικώς πεσόντων συμπατριωτών μας και δίνουμε την υπόσχεση πως δεν θα αποστρατευτούμε από τον τίμιο αγώνα μας.
Μέχρι την ώρα που θα καταφέρουμε να πετύχουμε την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού σε μια ειρηνική και ευημερούσα πατρίδα.
Μέχρι τότε είμαστε αποφασισμένοι να αγωνιστούμε μέχρι εσχάτων για να προστατεύσουμε ό,τι κινδυνεύει και να υπερασπιστούμε ό,τι μας ανήκει.
Αιωνία ας είναι η μνήμη όλων των ηρώων της πατρίδας μας και είθε ο Ύψιστος να εισακούσει τις προσευχές για διακρίβωση της τύχης όλων των αγνοουμένων μας.
Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ οι αγνοούμενοι να γίνουν αγνοημένοι. Δόξα και τιμή στους ήρωές μας. Αθάνατοι.
