Για την υπέρτατη, ανιδιοτελή προσφορά τους προς την πατρίδα τιμούμε σήμερα ευλαβικά τους ηρωικώς αγωνισθέντες και ενδόξως πεσόντες αδελφούς μας, αποδίδοντας τους στεφάνια ευγνωμοσύνης και διατρανώνοντας ότι ο αγώνας δεν θα πάψει μέχρι τη δικαίωσή τους για την εκπλήρωση των εθνικών μας στόχων.  

Τελούμε σήμερα το μνημόσυνο των ηρώων της Κοινότητας Λυθροδόντα αντλώντας δύναμη από το μεγαλείο της αυτοθυσίας τους, υπογραμμίζοντας την αδήριτη ανάγκη για ενότητα και επαγρύπνηση.

Εξήντα χρόνια έχουν παρέλθει από την τουρκανταρσία του 1963­-64, και σαράντα εννέα χρόνια από το ειδεχθές πραξικόπημα και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή. Το τίμημα που κατέβαλε η κοινότητα Λυθροδόντα είναι ασήκωτο αν αναλογιστεί κανείς το πόσο υπερτερούσε ο εχθρός.

Οι πρώτοι που συγκαταλέγονται στο Πάνθεον των ηρώων του Λυθροδόντα, θυσιάστηκαν κατά την ταραχώδη περίοδο του 1963-64.

Ο Φίλιος Τσιγαρίδης υπηρετούσε ως υπεύθυνος του Αστυνομικού Σταθμού Λάρνακας και κατά τις ταραχές του ’63 κλήθηκε να μεταβεί  με τη διμοιρία του στον Άγ. Θεόδωρο Σκαρίνου. Στις 25 Απριλίου 1964, πυροβολήθηκε απρόκλητα από Τούρκο ακροβολιστή ενώ εμψύχωνε τους χωροφύλακες στα φυλάκια και λίγο αργότερα εξέπνευσε.

Το 1963, ο 17χρονος Αντώνης Χριστοφόρου Συμεωνίδης, ο αιώνιος έφηβος του Λυθροδόντα, προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του προς την πατρίδα. Συνελήφθη από τους Τούρκους στις 30 Ιουλίου 1964 στην Πράσινη Γραμμή, κοντά στην οδό Ερμού στη Λευκωσία και, αφού υποβλήθηκε σε βασανιστήρια, εκτελέστηκε εν ψυχρώ. Πενήντα χρόνια μετά τη θυσία του ανευρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν τα οστά του με τη μέθοδο DNA και έχει ενταφιαστεί με όλες τις πρέπουσες τιμές που αρμόζουν σε έναν ήρωα, στην κοινότητά του.

Κατά την εκδήλωση του πραξικοπήματος και της επακόλουθης τουρκικής εισβολής το 1974, η ηρωική κοινότητα έσπευσε και πάλι να ανταποκριθεί χωρίς δισταγμό.

Ο γενναίος στρατιώτης Γεώργιος Ιωάννου Παχουλαράς, στις 20 Ιουλίου 1974 κινήθηκε με το τάγμα του από το Μπογάζι προς την Κερύνεια, που δέχθηκε πρώτο τις ορδές του Αττίλα. Στην Άσπρη Μούττη του Πενταδακτύλου, τους πρόλαβαν οι Τούρκοι, οι οποίοι δολοφόνησαν τον Γεώργιο κατά την υποχώρηση.

Άνανδρα φονεύθηκαν από τον Αττίλα στις 14 Αυγούστου, στο κατεχόμενο σήμερα χωριό Τζιάος, οι Λεόντιος Κωστή Κωνσταντίνου, Νίκος Κωνσταντή Αγαπίου, Θεοφύλακτος Πέτρου Κυριακίδη και Αντώνης Κωστή Ασπρή. Τα οστά τους ανευρέθηκαν σε πηγάδι, ταυτοποιήθηκαν και τάφηκαν με όλες τις πρέπουσες τιμές το 2009.

Πιστοί στο καθήκον έπεσαν μαχόμενοι και οι έφεδροι ήρωες Ανδρέας Ορφανίδης, Χρύσανθος Χρυσάνθου, Θεράποντας Ζήνωνος, Νίκος Σπύρου, Ανδρέας Αποστόλου, Παναγιώτης Λάμπρου, Κύπρος Νικολάου και Στέφανος Στεφάνου. Ανήμερα της Παναγίας, τα παλληκάρια συνελήφθησαν από Τούρκους, αφού πρώτα πρόλαβαν κι άφησαν γραμμένα σε ένα κομμάτι χαρτί τα ονόματά τους. Το τραγικό τους τέλος ήρθε πρόσφατα στο φως: εκτελέστηκαν εν ψυχρώ και τάφηκαν σε ομαδικό τάφο στο Μπέκιογιου. Τα οστά τους, επίσης, ταυτοποιήθηκαν και τους αποδόθηκαν οι δέουσες τιμές.

Ηρωικά μαχόμενος έπεσε κι ο Ανδρέας Γεωργίου Θέρισσος, πατέρας δύο παιδιών, που είχε καταταγεί έφεδρος. Άφησε την τελευταία του πνοή δυο μέρες μετά την τουρκική απόβαση, πολεμώντας με γενναιότητα και ανδρεία στη γη της Κερύνειας.

Ο Νίκος Γεωργίου Καμηλάρη, υπηρέτησε στα υψώματα της Μιας Μηλιάς, στην πρώτη γραμμή. Από τον Αύγουστο του 1974 αγνοείτο η τύχη του μέχρι το 2015, οπότε και ταυτοποιήθηκαν τα οστά του. Μετά από πολύχρονη αναμονή, τάφηκε με τις πρέπουσες τιμές στη γενέτειρά του.

Ο στρατιώτης Παναγιώτης Ανδρέα Καραολή, αφού γλύτωσε από τους βομβαρδισμούς των τουρκικών αεροπλάνων που είχαν κτυπήσει το τάγμα του στον Γερόλακκο, κτυπήθηκε από τους Τούρκους. Τρεις συμπολεμιστές του που γλύτωσαν, μαρτυρούν ότι έβαλλε ασταμάτητα κατά των εισβολέων, οχυρωμένος πίσω από μια πέτρα, ώσπου θεάθηκε το κράνος του να κατρακυλά.

Έκτοτε, το ηρωικό παλληκάρι αγνοείτο, μέχρι τη στιγμή που τα οστά του βρέθηκαν στο τουρκοκυπριακό χωριό Καμπυλή. Η οικογένειά του, η Κοινότητα και η Πολιτεία αποχαιρέτησαν τον ήρωα με τιμές και περηφάνια το 2015.

Ανάμεσα στους πεσόντες συγκαταλέγονται και οι μέχρι πρότινος αγνοούμενοι Σταύρος Αλέξη Σταύρου και Νικόλας Χρυσάνθου.

Ο Σταύρος ήταν ένας χαρισματικός νέος, προικισμένος με τις αρετές της γενναιοδωρίας, της τιμιότητας και της καλοσύνης ενώ τον χαρακτήριζε η μεγάλη αίσθηση χιούμορ.

Ένα γνήσιο τέκνο της πατρίδας, που έσπευσε πρόθυμα να υπερασπιστεί τα ιερά της χώματα, πολεμώντας με θάρρος και υπερηφάνεια τον Τούρκο εισβολέα. Από τον Ιανουάριο του 2020, αναπαύεται στη γενέτειρά του.

Αγνοούμενος παράμενε για δεκαετίες και ο Νίκος Χρυσάνθου, ο οποίος θεάθηκε για τελευταία φορά κατά την οπισθοχώρηση του τάγματός του στο χωριό Τέμπλος. Έκτοτε συγκαταλεγόταν στον μακρύ κατάλογο των αγνοούμενων αδελφών μας. Τα λιγοστά οστά του εντοπίστηκαν πρόσφατα στην περιοχή του Τουρκοκυπριακού χωριού Τέμπλος, εκεί όπου διαφάνηκε ότι έπεσε ηρωικώς μαχόμενος και ακολούθως ενταφιάστηκε με όλες τις τιμές.

Παρά την ανεύρεση των οστών πολλών αγνοουμένων, εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να αγνοείται η τύχη δύο ηρωικών παλληκαριών του Λυθροδόντα. Οι οικείοι τους βιώνουν ασταμάτητα τον βουβό πόνο της άγνοιας, ελπίζοντας πως σύντομα θα λήξει το μαρτύριο και γι' αυτούς.

Ο Γεώργιος Παπαχρίστου αναμετρήθηκε παλικαρίσια με τον εχθρό στην περιοχή Μιας Μηλιάς. Σύμφωνα με μαρτυρίες, εκτελέστηκε εν ψυχρώ, χωρίς ωστόσο να έχουν ανευρεθεί μέχρι σήμερα τα ιερά οστά του.

Εξίσου τραγική ήταν η μοίρα και για τον γενναίο έφεδρο, Παντελή Μιχαήλ Ψύλλο, ο οποίος στις 20 Ιουλίου 1974 ανταποκρίθηκε χωρίς δισταγμό στο κάλεσμα για επιστράτευση.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Έχουμε χρέος να παραδώσουμε μια πατρίδα ακέραια, ελεύθερη και ασφαλή.

Ως Πολιτεία, η δική μας θέση, διά μέσου του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, παραμένει αταλάντευτη και αυστηρά προσηλωμένη στην εξεύρεση λύσης που να βασίζεται στα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και στις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Καλούμε τη διεθνή κοινότητα και την ΕΕ να συμβάλει στην εξεύρεση μιας λύσης λειτουργικής και βιώσιμης που να κατοχυρώνει πάνω από όλα, τα ανθρώπινα δικαιώματα του συνόλου του λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Η ενότητα και ομοψυχία του λαού μας θα συνιστούσε το καλύτερο μνημόσυνο για όλους αυτούς τους ήρωες που μας έδειξαν τον δρόμο μέσα από τους αγώνες και τις θυσίες τους.

Θαρραλέοι νέοι, αιώνιοι πολίτες του απέραντου ουρανού, ένδοξο και τιμημένο στους αιώνες ας είναι το όνομά σας!!