Με αισθήματα συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας, συγκεντρωθήκαμε σήμερα στον Ιερό Ναό Παναγίας Παντάνασσας στη Χούλου, για να τελέσουμε το ετήσιο μνημόσυνο των ηρωικώς πεσόντων κατοίκων της κοινότητας και να τους απονείμουμε τις δέουσες τιμές.
Σ’ αυτούς που με το αίμα τους πότισαν την ιερή γη μας και με τον αγώνα και τη θυσία τους σφράγισαν την ιστορική πορεία της πατρίδας μας.
Ανακαλούμε σήμερα στη μνήμη κάποιες από τις σημαντικότερες περιόδους της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας και με νοσταλγία και λαχτάρα για επιστροφή, παλιννοστούμε νοητά στις αγαπημένες μας κατεχόμενες περιοχές, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι, όχι μόνο δεν έχουμε λησμονήσει την πατρώα γη, αλλά προσμένουμε με θέρμη την ευλογημένη ώρα της επανόδου μας.
Οι νωπές πληγές ματώνουν ακόμα στις ψυχές μας. Οι θλιβερές μνήμες των δεινών που πέρασε ο λαός μας καθ’ όλη σχεδόν τη δεκαετία του 60, μέχρι τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, επανέρχονται και έχουν πάντα την ίδια αδυσώπητη μορφή.
Η θύμηση ανατρέχει στο παρελθόν και δημιουργεί εικόνες της τότε δύσκολης περιόδου, ευθύς αμέσως μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία δεν προμήνυε την ειρήνευση του κυπριακού λαού. Λίγες ημέρες πριν τα Χριστούγεννα του ΄63, οι πρώτες ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή της παλιάς Λευκωσίας σήμαναν την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης που οδήγησε προοδευτικά στην καταστροφή. Τα διακοινοτικά επεισόδια, αρχίζοντας από την πρωτεύουσα, σύντομα κλιμακώθηκαν σε γενικευμένες συγκρούσεις και επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την Κύπρο. Συνεχίστηκαν δε καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας με τα διχοτομικά σχέδια της Τουρκίας, ως αποτέλεσμα και των δικών μας σοβαρών λαθών, να τίθενται σε τροχιά υλοποίησης.
Στην Πάφο, τα επεισόδια έλαβαν μεγάλες διαστάσεις με τη μορφή ένοπλων συγκρούσεων. Οι Τούρκοι στασιαστές έθεσαν ως στόχο να μετατρέψουν τον Μούτταλο σε θύλακα παρενόχλησης και τρομοκρατίας Ελλήνων.
Προμήνυμα της «Μάχης του Κτήματος», η οποία έλαβε χώρα το Σάββατο, 7 Μαρτίου του ΄64, αποτέλεσαν τα «Επεισόδια της Λοζάν», όπως έμειναν γνωστά, τους πρώτους δυο μήνες του έτους.
Η παγκύπρια, τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας, εταιρεία λεωφορείων «Λοζάν» συγκέντρωνε στα γραφεία της στο Κτήμα, πολλούς Τουρκοκύπριους, οι οποίοι ταξίδευαν από εκεί προς τις υπόλοιπες πόλεις και χωριά.
Στις 4 Φεβρουαρίου του 1964, στις πρώτες αψιμαχίες που σημειώθηκαν εκεί, η κοινότητα της Χούλου θρήνησε γοερά τη δολοφονία ενός δικού της παιδιού, του Κυριάκου Κωνσταντίνου Θεοδώρου, ο οποίος έτυχε να διέρχεται από την περιοχή.
Τους επόμενους μήνες, μέχρι το καλοκαίρι, σποραδικά αιματηρά επεισόδια συνεχίζονταν σε όλη την κυπριακή επικράτεια. Αποκορύφωμα των τουρκικών προκλήσεων ήταν η συστηματική μεταφορά οπλισμού από την Τουρκία και η προσπάθεια δημιουργίας προγεφυρώματος στον θύλακα Κοκκίνων – Μανσούρας, με στόχο τη συνένωσή του με τους θύλακες Λεύκας και Λευκωσίας. Απώτερος σκοπός της Άγκυρας ήταν ο έλεγχος μεγάλης γεωγραφικής περιοχής της βόρειας Κύπρου, που θα οδηγούσε σταδιακά στην κατάρρευση του Κράτους και τη διχοτόμηση του νησιού.
Οι δυνάμεις ασφαλείας της δημοκρατίας, με τη νεοσύστατη Εθνική Φρουρά και ένοπλα τμήματα εθελοντών της περιοχής επενέβησαν αποφασιστικά για την εξάλειψη του προγεφυρώματος και την αποτροπή επιβολής των τουρκικών σχεδιασμών.
Η επέμβαση των ενόπλων μας δυνάμεων προκάλεσε τη μήνιν της Άγκυρας, η οποία προχώρησε σε ανελέητους βομβαρδισμούς της περιοχής της Τηλλυρίας στις 8 και 9 Αυγούστου του 1964.
Στις επιθέσεις αυτές, τα στελέχη, οι νεοσύλλεκτοι εθνοφρουροί και οι εθελοντές μαχητές, ως γνήσιοι θεματοφύλακες των αξιών και ιδανικών του Ελληνισμού, δήλωσαν αποφασιστικά παρόντες και επέδειξαν θάρρος, αυταπάρνηση και ανιδιοτέλεια, στις κρίσιμες στιγμές που διήρχετο η πατρίδα μας.
Αυτές τις αρετές και την ευψυχία μπροστά στον κίνδυνο επέδειξε και ο Χριστόδουλος Θεοφάνη Αργυρού, ο οποίος στην ηλικία των 29 ετών κατέθεσε τη νεανική του ζωή, σπονδή στο θυσιαστήριο της λευτεριάς της Κύπρου μας.
Άλλος ένα νέος άνθρωπος, ο Μιλτιάδης Μιλτιάδους, μέχρι την ανεύρεση και ταυτοποίηση των οστών του με τη μέθοδο DNA, παρέμεινε για 50 χρόνια στους καταλόγους των αγνοούμενων της περιόδου 1963 - 64.
Ο πρωτότοκος γιος πολυμελούς οικογένειάς, όντας δεσμοφύλακας στις Κεντρικές Φυλακές, στη Λευκωσία, την περίοδο των διακοινοτικών ταραχών και ενώ βρισκόταν σε διατεταγμένη υπηρεσία, στις 15 Οκτωβρίου 1964 συνελήφθη από τους Τούρκους και έκτοτε θεωρούνταν αγνοούμενος. Τα οστά του ανευρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στις Χαμίτ Μάνδρες και τάφηκαν με τις πρέπουσες τιμές τον Ιούνιο του 2014.
Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες,
Την πεισματική αντίσταση του Κυπριακού Ελληνισμού του 1963 – 64 για εξουδετέρωση της τουρκικής επιθετικότητας και της προσπάθειας κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακολούθησε ο δεκαετής εμφύλιος σπαραγμός, ο οποίος σαν κατάρα κατασπάραξε τα σωθικά της πατρίδας μας και εν τέλει οδήγησε στα τραγικά γεγονότα του προδοτικού πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 1974 και της τουρκικής εισβολής.
Θύματα της εμφύλιας διαμάχης υπήρξαν, μεταξύ άλλων, ο κουρέας στο επάγγελμα και αργότερα ειδικός αστυνομικός στο Εφεδρικό Σώμα Ανδρέας Έλληνας, ο οποίος, ένα μήνα πριν το πραξικόπημα, στις 16 Ιουνίου του ΄74, δολοφονήθηκε στη Λεμεσό, κατά τη διάρκεια ενέδρας που οργάνωσαν άτομα που πρόσκεινταν στην ΕΟΚΑ Β΄.
Ο Γεώργιος Ηροδότου, γεννημένος στην Επισκοπή της Πάφου, βίωσε από πολύ νωρίς, από τα δυο του μόλις χρόνια, την απώλεια του πατέρα, ο οποίος, έπεσε μαχόμενος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το παράδειγμα του πατέρα του, θα ακολουθούσε 3 δεκαετίες αργότερα και ο ίδιος, όταν με την εκδήλωση του προδοτικού πραξικοπήματος βρέθηκε στο μέτωπο της αντίστασης, στην προσπάθεια αποτροπής της κατάλυσης του πολιτεύματος. Έπεσε στις 15 Ιουλίου, στο Κολόσσι, υπερασπιζόμενος την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Συναισθανόμενοι το μέγεθος της προδοσίας της πατρίδας μας επιστρέφουμε νοητά στις μέρες που ακολούθησαν το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Τότε που λίγο πριν την έναρξη της αποβατικής ενέργειας στην Κερύνεια, στην ακτή «Πέντε Μίλι», ο θερινός ουρανός της Κύπρου γέμισε με Τούρκους αλεξιπτωτιστές, οι οποίοι κατέκλυσαν τις πεδιάδες της Λευκωσίας.
Ο Σωκράτης Χριστοδούλου Σπύρου, ως κληρωτός οπλίτης υπηρετούσε τότε τη θητεία του στο 281 Τάγμα Πεζικού στη Μύρτου και μαζί με το υπόλοιπο προσωπικό της Μονάδας, κατέβαλαν υπεράνθρωπες προσπάθειες να αποκρούσουν την τουρκική επιθετικότητα. Τις δύσκολες ώρες της 20ης Ιουλίου, όταν οι βομβαρδισμοί κλιμακώθηκαν και επεκτάθηκαν στη Μύρτου, ο Σωκράτης, και οι άλλοι στρατιώτες που βρίσκονταν στο στρατόπεδο, παρά το γεγονός ότι γνώριζαν ότι αποτελούσαν στόχο των τουρκικών αεροπορικών δυνάμεων δεν σκέφτηκαν στιγμή να αποχωρήσουν. Παρέμειναν πιστά προσηλωμένοι στο καθήκον και συνειδητά επέλεξαν να συνεχίσουν να εκτελούν τη διατεταγμένη αποστολή τους.
Κατά τις αεροπορικές επιθέσεις τραυματίστηκε σοβαρά. Εξέπνευσε κατά τη μεταφορά του σε κλινική και τάφηκε στο κοιμητήριο Μόρφου. Τα οστά του, μετά από μαρτυρίες, ανευρέθηκαν και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA και τάφηκαν το 2021 στη γενέτειρά του με τιμές ήρωα.
Κυρίες και κύριοι,
Οι δύο από τους ήρωες που μνημονεύουμε σήμερα, όπως και άλλοι αγνοούμενοί μας, με την ταυτοποίηση και ταφή τους, μας θυμίζουν την πιο τραγική πτυχή και τα δεινά που η τουρκική εισβολή του ΄74 προκάλεσε στον λαό μας. Δυστυχώς πολλοί ακόμα αγνοούνται επιτείνοντας το δράμα και τον πόνο των οικογενειών τους. Το ζήτημα των αγνοουμένων μας παραμένει ως αιμοστάζουσα πληγή να μας υπομνύει ότι, οφείλουμε να αναλώσουμε όλες μας τις δυνάμεις για επίλυσή του, μέχρι να διακριβωθεί η τύχη και του τελευταίου συμπατριώτη μας.
Παρά το θάνατο χιλιάδων συνανθρώπων μας, το βίαιο ξεριζωμό και την παράνομη κατοχή μέρους των εδαφών της πατρίδας μας, παρά το αναίσχυντο μαγάρισμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, παρά τη βέβηλη σύληση των τόπων θρησκευτικής μας λατρείας και παρά τις προσπάθειες αλλοτρίωσης του ελληνοχριστιανικού χαρακτήρα των κατεχόμενων περιοχών, εμείς συνεχίζουμε τον αγώνα επαναλαμβάνοντας τους στίχους του Γιώργου Σεφέρη.
«Ο μαντατοφόρος τρέχει κι όσο μακρύς κι αν είναι ο δρόμος του, θα φέρει σ' αυτούς που γύρευαν ν' αλυσοδέσουν τον Ελλήσποντο το φοβερό μήνυμα της Σαλαμίνας».
Οι πικρές μνήμες του ΄74 δεν παραγράφονται, οι πληγές δεν επουλώνονται. Ο λαός μας δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τον πόνο, τον θρήνο, τον σπαραγμό της προσφυγιάς και του χαμού οικείων προσώπων. Αρνείται να αποδεχθεί τα τετελεσμένα της εισβολής και της κατοχής, αρνείται να επιτρέψει τις μνήμες να ξεθωριάσουν.
Οφείλουμε να παλέψουμε για το παρόν, με αποφασιστικότητα και ενότητα, για να μπορούμε να διεκδικήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας.
Από τον ιερό τούτο χώρο όπου τιμούμε τη θυσία των έξι ηρώων της κοινότητας Χούλου, υποκλινόμαστε στις αγέραστες μορφές τους και εκφράζουμε την υπόσχεση ότι θα συνεχίσουμε με πίστη και αποφασιστικότητα την προσπάθεια επίτευξης του υπέρτατου εθνικού μας στόχου. Της απελευθέρωσης και επανένωσης της πατρίδας μας.
Εκεί επικεντρώνονται όλες οι προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Να αρθεί το αδιέξοδο που έχει προκύψει και να δημιουργηθούν οι συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν την επανεκκίνηση των συνομιλιών.
Την επανεκκίνηση ενός ειλικρινούς διαλόγου που δεν περιέχει ανυπόστατες και προκλητικές διεκδικήσεις και ενέργειες που υπονομεύουν την όλη προσπάθεια και διαδικασία και που αποσκοπούν στη δημιουργία νέων τετελεσμένων.
Επιδιώκουμε μια δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση. Μια λύση η οποία θα απελευθερώνει την πατρίδα μας και θα επιτρέπει στο λαό μας να διαβιώνει σε συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας
Η προτεινόμενη από την Τουρκία «λύση δυο ανεξάρτητων κρατών» δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επιλογή για την Ελληνοκυπριακή πλευρά. Τουναντίον, η προσπάθεια επιβολής μιας αργόσυρτης και σιωπηλής διχοτόμησης απειλεί να αφανίσει την όποια σύγκλιση απόψεων και θέσεων υπάρχει, απειλώντας τα ίδια τα θεμέλια της όλης διαδικασίας.
Παρά τα όποια προβλήματα και τις απαράδεκτες αξιώσεις της Τουρκίας στο Κυπριακό, εμείς, με την ίδια αποφασιστικότητα και την ίδια ισχυρή βούληση, ζητώντας ενισχυμένη εμπλοκή της Ευρωπαϊκή Ένωσης - η οποία ειρήσθω εν παρόδω, δε θα υποκαθιστά το ρόλο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ούτε θα επηρεάζει το ήδη συμφωνημένο πλαίσιο της λύσης - θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, για να καταστήσουμε την πατρίδα μας ένα κράτος ελεύθερο, στο οποίο θα επικρατεί η ειρήνη και η δικαιοσύνη.
Αυτό μας υποβάλλει και καλεί για τόσα χρόνια η θυσία αυτών που μνημονεύουμε σήμερα.
Μόνο έτσι θα φανούμε αντάξιοι της πορείας τους.
Αιωνία ας είναι η μνήμη και η δόξα που συνοδεύει τους ηρωικώς πεσόντες της Χούλου που μνημονεύουμε σήμερα.
