«Κάτου ἀπ᾿ τὸ χῶμα, μὲς στὰ σταυρωμένα χέρια τους
κρατᾶνε τῆς καμπάνας τὸ σκοινὶ – περμένουνε τὴν ὥρα, δὲν κοιμοῦνται,
περμένουν νὰ σημάνουν τὴν ἀνάσταση. Τοῦτο τὸ χῶμα
εἶναι δικό τους καὶ δικό μας – δὲ μπορεῖ κανεὶς νὰ μᾶς τὸ πάρει».
Ακουμπώντας με ευλάβεια τους συγκινητικούς στίχους του ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσου και με αισθήματα αιώνιας ευγνωμοσύνης προσήλθαμε σήμερα εδώ, στον Ιερό Ναό Παναγίας Καθολικής, στη Ψιμολόφου, για να μνημονεύσουμε τους ηρωικώς πεσόντες κατοίκους της κοινότητας στις μάχες της Τηλλυρίας του 1964 και της βάρβαρης τουρκικής εισβολής του 1974.
Με σεβασμό κλίνουμε το γόνυ και αποτίουμε τον αρμόζοντα φόρο τιμής στη μνήμη των πεσόντων και αγνοουμένων αδελφών μας.
Μνημονεύουμε σήμερα αυτούς που πολέμησαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας και τα ιδανικά του Έθνους μας.
Αυτούς που το ανιδιοτελές αίσθημα προσφοράς και μέριμνας προς τον συνάνθρωπο και η ανόθευτη αγάπη για τη γη που τους γέννησε και το σπίτι που τους ανάθρεψε, τους ώθησε να ορθώσουν το ανάστημα, να βρεθούν μπροστάρηδες στους αγώνες και εν τέλει να μαρτυρήσουν στον βωμό του καθήκοντος.
Αναπόδραστα ανακαλούμε στη μνήμη την πολυκύμαντη, γεμάτη σκοπέλους και δυσχέρειες ιστορική πορεία της Κύπρου. Στις δεκαετίες που προηγήθηκαν και αυτές ακολούθησαν την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, και στα γεγονότα εκείνα, τα οποία επηρέασαν καθοριστικά την εξέλιξη της ιστορία της πατρίδας μας.
Το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, η αλυσιδωτή αντίδραση φαινομένων αντιαποικιοκρατείας που λάμβαναν χώρα σε διεθνές επίπεδο, έθρεψαν σταδιακά και την προαιώνια επιθυμία των Κυπριών για αυτοδιάθεση και Ένωση με την Ελλάδα.
Η συνεχής άρνηση της Βρετανίας ανάγκασε την Εθναρχία και Κύπριους πολιτευτές να αναζητήσουν άλλες, πιο ριζοσπαστικές επιλογές. Ως μόνη διέξοδος επιλέχθηκε ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, ο οποίος έμελλε τέσσερα χρόνια μετά την έναρξή του, το 1959, να καταστήσει την Κύπρο ελεύθερη και ανεξάρτητη.
Έτσι, το πρωί της 16ης Αυγούστου του 1960, στα δημόσια κτίρια της Κύπρου, κυμάτιζε η σημαία της νεοϊδρυθείσας Κυπριακής Δημοκρατίας.
«Ο κυπριακός λαός αναπνέει τον αέρα της ελευθερίας – Ζήτω η ελευθέρα Κύπρος – Το Μεσονύκτιον υπεγράφησαν αι Συνθήκαι και τα έγγραφα διά των οποίων ανακηρύσσεται η Κυπριακή Πολιτεία – Η Κύπρος κατέστη ανεξάρτητος Δημοκρατία», έγραφαν στα πρωτοσέλιδά τους οι ημερήσιες εφημερίδες σε Κύπρο και Ελλάδα.
Η Κύπρος κατέστη ανεξάρτητη Δημοκρατία. Μια «εύθραυστη», όμως, όπως αποδείχθηκε δημοκρατία. Από την αρχή κιόλας διαπιστώθηκαν συνταγματικές αδυναμίες, οι οποίες δυσχέραιναν την εύρυθμη λειτουργία του Κράτους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν συνεχή προβλήματα που αντιμετώπισε η νεοσύστατη τότε Βουλή για να επικυρώσει τα νομοθετήματα.
Πέραν τούτου ετεροβαρείς πρόνοιες των Συμφωνιών της Ζυρίχης και προνόμια που καταμερίζονταν ανισομερώς, δημιούργησαν εξαρχής προβλήματα δυσπιστίας ανάμεσα στον κυπριακό λαό. Το κλίμα σταδιακά επιβαρύνθηκε, σε σημείο που τον Δεκέμβριο του 1963 ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις στην πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα, οι Τουρκοκύπριοι βουλευτές αποχώρησαν από τις έδρες που κατείχαν. Το ίδιο έπραξαν όλοι οι Τουρκοκύπριοι που κατείχαν θέση στον δημόσιο τομέα ή άλλα πολιτειακά αξιώματα.
Σε στρατιωτικό επίπεδο οργανωμένες ομάδες αντίστασης Τουρκοκυπρίων, οι οποίες θεωρούσαν τη Ζυρίχη ως εφαλτήριο των εθνικιστικών διεκδικήσεών τους, προέβαιναν σε μυστικές στρατιωτικές προετοιμασίες, με την καθοδήγηση και την υποστήριξη Τούρκων αξιωματικών, επιδιώκοντας την κατάλυση του Κράτους και τη διχοτόμηση του νησιού.
Το επόμενο χρονικό διάστημα, μέχρι το καλοκαίρι, αιματηρά επεισόδια συνέχισαν να λαμβάνουν χώρα σε όλη την κυπριακή επικράτεια, ενώ ο τουρκικός σχεδιασμός επικεντρώθηκε στην προσπάθεια δημιουργίας προγεφυρώματος στον θύλακα Κοκκίνων – Μανσούρας.
Τα γεγονότα του καλοκαιριού του 64 και ο ανηλεής αεροπορικός βομβαρδισμός της γης της Τηλλυρίας την 8η και 9η Αυγούστου, υπήρξε το αποκορύφωμα ενός οργανωμένου και ολέθριου σχεδίου, και αποτέλεσε στην πράξη την πρώτη προσχεδιασμένη τουρκική στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο, με τελικό στόχο τη διαίρεση του νησιού.
Τα κρίσιμα ιστορικά γεγονότα απαιτούν σοβαρότητα, αυταπάρνηση, αστείρευτο θάρρος και διάθεση προσφοράς προς την πατρίδα. Αυτά τα χαρακτηριστικά, μαζί με ασύλληπτη αυτοθυσία, επέδειξε το προσωπικό της νεοσύστατης τότε Εθνικής Φρουράς, καθώς και οι εθελοντές που έσπευσαν στις μάχες που διεξήχθησαν στην Τηλλυρία.
Αυτά τα χαρακτηριστικά επέδειξε και ο εικοσάχρονος Γρηγόρης Λουβιάς, ο οποίος υπηρετούσε τότε τη στρατιωτική του θητεία στο 216 Τάγμα Πεζικού και στις 8 Αυγούστου έπεσε ηρωικά μαχόμενος στον αγώνα υπεράσπισης της πατρίδας.
Τότε που τα 30 περίπου τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη σκόρπισαν αδιακρίτως τον θάνατο και την καταστροφή με τις ρίψεις βομβών ναπάλμ, τις ρουκέτες που εκτόξευαν και τον ανελέητο πολυβολισμό κατοικημένων τόπων και άμαχου πληθυσμού.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 1968, η κοινότητα θρήνησε για άλλον έναν νέο, τον Κυριάκο Θεοφάνους, ο οποίος κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, έχασε τη ζωή του σε διατεταγμένη υπηρεσία, σε τροχαίο δυστύχημα.
Κυρίες και κύριοι,
Τη αποφασιστική αντίσταση του Κυπριακού Ελληνισμού του 1963 – 64, για αποτροπή της κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακολούθησε μια ζοφερή δεκαετία, που χαρακτηριζόταν από ένα κλιμακούμενο εμφυλιοπολεμικό κλίμα, με υπόγειες μεθοδεύσεις και διχαστικές ενέργειες, που οδήγησαν εν τέλει στην καταστροφή.
Το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου άνοιξε διάπλατα την πόρτα στις βάρβαρες στρατιωτικές ορδές του Αττίλα.
Το μαύρο καλοκαίρι της Κύπρου του 74, όταν, όπως μας «καταθέτει» ο ποιητής μας Παντελής Μηχανικός, «το ποδοβολητό των βαρβάρων έφτασε» κι ο Ονήσιλος φρυάζοντας από οργή και αγανάκτηση, «άρπαξε το καύκαλό του και το θρυμμάτισε απάνω στο κεφάλι» μας, στις πόλεις και τα χωριά ηχούσαν οι σειρήνες του πολέμου και του θανάσιμου κινδύνου που διέτρεχε η πατρίδα μας.
Η «δική μας χώρα», η «πανθαύμαστη Κύπρος», όπως την αναφέρει ο Λεόντιος Μαχαιράς, δέχθηκε τη βάρβαρη επίθεση της Τουρκίας.
Η πατρίδα μας κλήθηκε μετά τις τραγικές συνέπειες του πραξικοπήματος και με την Εθνική Φρουρά εξασθενημένη και πλήρως αποδιοργανωμένη, να αγωνίζεται απέναντι στον πάνοπλο Τούρκο εισβολέα, που επιχειρούσε να καταλάβει το νησί σκορπώντας τον θάνατο και τον όλεθρο.
Πιστοί στο κάλεσμα οι αγωνιστές της κυπριακής ελευθερίας, με ελλιπή οργάνωση και με απαρχαιωμένο εξοπλισμό, όρθωσαν για άλλη μια φορά το ανάστημα απέναντι στις αριθμητικά και στρατιωτικά υπέρτερες δυνάμεις του Τούρκου εισβολέα και υπερασπίστηκαν ξανά την ελευθερία και εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου.
Τιμούμε, λοιπόν, σήμερα τους έφεδρους τότε στρατιώτες του 306 Τάγματος Πεζικού Στέλιο Γεωργίου (Ππασιά) και Νίκο Χρυσάνθου, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν το μαύρο καλοκαίρι του ‘74 στο Παλαίκυθρο και στο Τέμπλος αντίστοιχα.
Τα οστά τους ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA και τάφηκαν με διαφορά ενός έτους το 2021 και 2022.
Με τον πόνο της απώλειας του Στέλιου Γεωργίου, χαραγμένο στις ψυχές τους απεβίωσαν οι γονείς του, Γιώργος και Αντιγόνη Γεωργίου, αλλά και ο αδελφός του Χριστόδουλος. Με τον ίδιο πόνο, την ίδια θλίψη και την ίδια αγωνία έφυγαν το 2003 η μητέρα του Νίκου Χρυσάνθου, και το 2014, ο δίχρονος κατά την τουρκική εισβολή γιος του Χρύσανθος.
Αυτή είναι η πικρή πραγματικότητα για τις οικογένειες των αγνοουμένων μας, που συνεχίσουν να βιώνουν τη βαθιά απελπισία που επιφέρει η απώλεια του αγαπημένου τους προσώπου. Την απόγνωση του παρατεταμένου πένθους και τον φόβο, ότι το πέρασμα των χρόνων αυξάνει τις πιθανότητες να μην βρεθούν ποτέ οι άνθρωποί τους.
Αυτή είναι η πραγματικότητα και των οικείων των αγνοουμένων αδελφών της κοινότητας. Του Ευγένιου και του Χρίστου Χρυσοστόμου. Και οι δύο, στις 20 Ιουλίου του 1974 παρουσιάστηκαν ως έφεδροι στο 306 Τάγμα Πεζικού. Το βράδυ της ίδιας ημέρας μεταφέρθηκαν στην περιοχή Αγίου Γεωργίου Κερύνειας. Μετά από τις άνισες μάχες που δόθηκαν στην περιοχή, έλαβαν διαταγή για οπισθοχώρηση. Θεάθηκαν τελευταία φορά με άλλους οπλίτες της Μονάδας στη Λάπηθο. Έκτοτε τα ίχνη τους χάθηκαν.
Κυρίες και Κύριοι,
Αναλογιζόμενοι τη θυσία των ανθρώπων που μνημονεύουμε σήμερα, προσμετρούμε ταυτόχρονα και τη δική μας ευθύνη.
Το ίδιο σθένος, την ίδια αποφασιστικότητα, επιμονή και υπομονή που επέδειξαν στις κρίσιμες ώρες της κυπριακής ιστορίας οφείλουμε και εμείς να επιδείξουμε ανταποκρινόμενοι στις σύγχρονες εθνικές προκλήσεις.
Έχουμε καθήκον και υποχρέωση να καταβάλουμε κάθε ικμάδα των δυνάμεών μας για να καταστήσουμε επιτέλους την πατρίδα μας ένα τόπο ελευθερίας, ασφάλειας, δικαιοσύνης και προόδου για τον λαό μας.
Δηλώνουμε ότι δεν θα εγκαταλείψουμε τον αγώνα που διεξάγουμε μέχρι την τελική δικαίωση.
Παρά τις αντιξοότητες, παρά τις προκλήσεις, παρά την αρνητική υφιστάμενη κατάσταση.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης έχει θέσει την άρση του αδιεξόδου που έχει προκύψει στο κυπριακό ως πρώτιστο στόχο.
Επιθυμούμε να παύσει πια να υφίσταται η διαιώνιση της κατοχής.
Επιδιώκουμε τη συνέχιση της διαδικασίας των συνομιλιών και την επανέναρξη του διαλόγου ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
Ενός έντιμου και ειλικρινούς διαλόγου, υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, με ενεργότερη συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του οποίου το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η κατάληξη σε μια αμοιβαίως αποδεκτή, βιώσιμη και λειτουργική λύση του προβλήματος, που ταλανίζει την πατρίδα μας για μισό αιώνα.
Δυστυχώς, τα πρόσφατα επεισόδια που προκλήθηκαν από τις τουρκικές κατοχικές δυνάμεις στη νεκρή ζώνη στην περιοχή της Πύλας και η απρόκλητη επίθεση εναντίον μελών της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, επιβεβαιώνει για ακόμη μια φορά ότι, η Άγκυρα δεν προτίθεται να τιμήσει το συμφωνημένο πλαίσιο, το οποίο μέσα από διάλογο και διαπραγμάτευση θα οδηγήσουν στη λύση του κυπριακού.
Είναι γι’ αυτό που ο διεθνής παράγοντας πρέπει να στρέψει την προσοχή του και να ασκήσει με περισσότερη βούληση την επιρροή του προς την Άγκυρα, με στόχο να καμφθεί η αδιαλλαξία και η επιθετική της πολιτική. Παρά τη στάση της Τουρκίας και την άρνησή της να τηρήσει τα συμφωνηθέντα, εμείς, με τον ίδιο ζήλο και με την ίδια διάθεση θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε διεθνώς το δίκαιο του λαού μας.
Επιθυμούμε και επιδιώκουμε επίτευξη λύσης του κυπριακού. Μιας λύσης η οποία θα ελευθερώσει την πατρίδα μας από τα δεσμά της κατοχής και θα την επανενώσει, παρέχοντας στον λαό μας συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας και ελευθερίας.
Αυτό το μέλλον οφείλουμε στην ιστορία μας.
Αυτό θα αποτελέσει το καλύτερο μνημόσυνο για τους ήρωες που μνημονεύουμε σήμερα.
Χαλυβδώνοντας, λοιπόν, την πίστη και τη διεκδικητικότητά μας, με τις αρχές και τα ιδανικά που ενέπνευσαν τους ήρωες προγόνους μας και αντλώντας όλα εκείνα τα διδάγματα που εκπέμπει η θυσία τους, ανανεώνουμε την υπόσχεση συνέχισης του αγώνα που διεξάγουμε για λύτρωση της πολύπαθης πατρίδας μας.
Αιωνία και τιμημένη ας είναι η μνήμη των ηρωικώς πεσόντων τέκνων της Ψιμολόφου, που έδωσαν τη ζωή τους στους αγώνες για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Είθε ο πολυεύσπλαχνος Θεός να εισακούσει τις προσευχές μας για γρήγορη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας.
