«Μὴν εἶν᾿ οἱ κάμποι;
Μὴν εἶναι τ᾿ ἄσπαρτα ψηλὰ βουνά;
Μὴν εἶναι ὁ ἥλιος της, ποὺ χρυσολάμπει;»
Ο βραβευμένος με το Αριστείο Γραμμάτων Έλληνας ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ιωάννης Πολέμης, στην πρώτη του ποιητική συλλογή, που κυκλοφόρησε το 1883, στο ομότιτλο ποίημά του εξέφραζε το ερώτημα «τί είναι η πατρίδα».
Για να απαντήσει ακολούθως, ο ίδιος.
«Ὅλα πατρίδα μας! Κι αὐτὰ κι ἐκεῖνα,
καὶ κάτι πού ῾χουμε μὲς τὴν καρδιὰ
καὶ λάμπει ἀθώρητο σὰν ἥλιου ἀχτίνα
καὶ κράζει μέσα μας: Ἐμπρὸς παιδιά!».
Αυτή η απαράλλαχτη εσωτερική κραυγή, αυτή η προτροπή και η αστείρευτη ανάγκη για ελευθερία και δικαιοσύνη οδήγησε τους ήρωες που μνημονεύουμε σήμερα να υπερασπιστούν μέχρις εσχάτων τη μαρτυρική μας πατρίδα.
Με αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας συγκεντρωθήκαμε σήμερα στον Ιερό Ναό Αγίου Νεκταρίου, στην Ποταμιά, για να αποτίσουμε, όπως επιβάλλεται από το ακατάλυτο εθνικό μας καθήκον, τον οφειλόμενο φόρο τιμής και αιώνιας ευγνωμοσύνης στους ηρωικούς πεσόντες του 398 Τάγματος Πεζικού.
Με τη δύναμη της μνήμης, επιστρέφουμε νοερά πίσω στον χρόνο και γονυπετείς υποκλινόμαστε μπροστά στις ηρωικές μορφές των μαχητών του Τάγματος που χάθηκαν άδικα, δίνοντας άνιση μάχη με τις καταφανώς υπέρτερες δυνάμεις του Τούρκου εισβολέα.
Εκείνων που όρθιοι, αγέρωχοι και γενναίοι, υπηρέτησαν μέχρι τέλους το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας.
Εκείνων που με πύρινη ψυχή και με προσήλωση στο χρέος και στα ιδανικά στα οποία γαλουχήθηκαν, παρέμειναν εκεί, ακλόνητοι, και υπερασπίστηκαν μέχρις εσχάτων την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας.
«Σαν έτοιμοι από καιρό, σαν θαρραλέοι», βίωσαν την πικρή πραγματικότητα και είδαν τα όνειρά τους και όλα εκείνα για τα οποία πάλευαν μια ζωή να εξανεμίζονται.
Παρέμειναν όμως ψύχραιμοι και αλύγιστοι μπροστά στην προδοσία και στην καταστροφή.
Αντί να λογαριάσουν τη ζωή τους, έθεσαν υπεράνω τα ύψιστα ιδανικά που καταπατούνταν, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και την ελευθερία της πατρίδας τους.
Γι’ αυτό, τα μνημόσυνα των ηρώων μας, πέραν του ότι μας επιτρέπουν να διατηρούμε ζωντανή τη μνήμη των αγώνων του λαού μας, συντελούν επίσης στη τόνωση της εθνικής μας συνείδησης και της ψυχικής μας δύναμης και μας υπομνήουν το χρέος μας απέναντι σ’ αυτούς.
Από την ιστορία και τους αγώνες του λαού μας αντλούμε δύναμη και πολύτιμα διδάγματα.
Και τα διδάγματα του παρελθόντος αποτελούν την πυξίδα και τον φάρο του μέλλοντος.
Κυρίες και κύριοι,
«Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία» μας υποβάλλει ο Κάλβος.
Και οι αξιωματικοί και οπλίτες του 398 Τάγματος Πεζικού στο κάλεσμα για υπεράσπιση της πατρίδας έσπευσαν ταχέως. Επανέρχονται στη θύμηση μας οι λεβέντες μαχητές που τόλμησαν να σταθούν απέναντι από τις υπεράριθμες ορδές του κατακτητή. Οι απαστράπτουσες μορφές τους και το μεγαλείο της θυσίας τους περιαυγάζουν ως τα πέρατα της οικουμένης.
Θαρραλέοι όσο λίγοι, έδωσαν το παρών τους στις πιο δύσκολες ώρες της κυπριακής ιστορίας, ορθώνοντας το ανάστημα στις δυνάμεις του Αττίλα εισβολέα.
Τον Ιούλιο του 1974, το 398 Τάγμα Πεζικού, που είχε την έδρα του στην Κυθρέα, την πρώτη ημέρα της τουρκικής εισβολής, εξαπέλυσε επίθεση εναντίον του χωριού Επηχώ, το οποίο κατέλαβε μέχρι το βράδυ. Ακολούθως, την επόμενη ημέρα, και αφού ήλθε σε επαφή με το 305 Τάγμα Επιστρατεύσεως, έλαβε διαταγή εξάλειψης του θύλακα του Τζιάους. Οι μαχητές του Τάγματος έδωσαν σφοδρές μάχες, κατά τις οποίες συνάντησαν σθεναρή αντίσταση, μέχρι τη στιγμή που δόθηκε διαταγή καταπαύσεως του πυρός.
Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας συνεχίστηκε η σποραδική ανταλλαγή πυρών. Το Τάγμα παρέμεινε σταθερά στις θέσεις του μέχρι την ημέρα που ξεκίνησε η δεύτερη φάση της εισβολής.
Σε όλο το μεσοδιάστημα οι Τούρκοι παραβιάζοντας του όρους της εκεχειρίας κατάφεραν να ενισχυθούν αποβιβάζοντας μεγάλο αριθμό προσωπικού, αρμάτων μάχης και μέσων και με την υποστήριξη της αεροπορίας, στις 14 Αυγούστου, εξαπέλυσαν ολομέτωπη επίθεση κατά των θέσεων της Εθνικής Φρουράς.
Η συγκριτική διαφορά ήταν τεράστια, με αποτέλεσμα σε σύντομο χρονικό διάστημα να καταρρεύσει ολόκληρη η αμυντική γραμμή και οι Τούρκοι να προελάσουν με ταχείς ρυθμούς στην πεδιάδα της Μεσαορίας από ανατολικά, και προς τη Μόρφου και τη Λεύκα από δυτικά.
Παρά τις προσπάθειες του Διοικητή, για σύμπτυξη του Τάγματος στην περιοχή των Στύλλων, δυτικά της Αμμοχώστου, η έλλειψη έγκαιρης πληροφόρησης για την κατάρρευση της αμυντικής γραμμής στη Μια Μηλιά και την ταχεία προέλαση των Τούρκων κατέστησε την αποστολή εξαιρετικά δύσκολη. Πολύ σύντομα οι μαχητές της Μονάδας βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα τουρκικά άρματα μάχης, εγκλωβισμένοι στο Τζιάος, αναζητώντας εναγωνίως ασφαλές δρομολόγιο διαφυγής.
Οι οπλίτες του 398 Τάγματος Πεζικού πολέμησαν ηρωικά, σώμα με σώμα, με υπερδιπλάσιες δυνάμεις των Τούρκων. Δυστυχώς, το τίμημα ήταν τραγικό. Η Μονάδα θρήνησε και μέτρησε μεγάλες απώλειες σε προσωπικό.
28 νεκροί. Άνθρωποι που με ελεύθερη συνείδηση, χωρίς καμία διολίσθηση από τον κεντρικό τους στόχο, υπερασπίστηκαν με σθένος τα ιερά και τα όσια του λαού μας και θυσιάστηκαν για μια πατρίδα λεύτερη.
Τα ονόματα 8 ακόμα οπλιτών του Τάγματος περιλαμβάνονται στον κατάλογο των αγνοουμένων. 8 οικογένειες καταδικάστηκαν να βιώνουν, ίσως την τραγικότερη πτυχή της τουρκικής θηριωδίας, και να φέρουν στις ψυχές τους, έκτοτε, το βάρος της απώλειας του δικού τους ανθρώπου, αλλά και του ολέθρου και της καταστροφής του πολέμου.
Καταδικάστηκαν να βιώνουν μια διαρκή και παρατεταμένη κατάσταση πένθους, η οποία μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, από οικογένεια σε οικογένεια.
Ανακαλούμε σήμερα στη μνήμη τη φωτογραφία σύμβολο του αγώνα διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων μας. Αυτή με τα πέντε παλικάρια του 398, που γονατιστοί με τα χέρια σηκωμένα πίσω από το κεφάλι παραδίνονται στους Τούρκους εισβολείς, και τα λείψανα των οποίων βρέθηκαν στις εκταφές που διενήργησε η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, σε ένα πηγάδι στο χωριό Τζιάος.
Για να θυμηθούμε ότι και 2 οικογένειες της Ποταμιάς αναμένουν εναγωνίως της διακρίβωση της τύχης δυο δικών τους παιδιών.
Τον Ανδρέα Κουρουνά (του Βαρνάβα) και τον Παναγιώτη Λοΐζου (Καραγιώργη), τα ίχνη των οποίων αγνοούνται από το μαύρο καλοκαίρι του 1974.
Κυρίες και κύριοι,
Οι άνδρες που μνημονεύουμε σήμερα επέλεξαν τον ηρωικό θάνατο και έβαψαν με το αίμα τους τον μεταξένιο καμβά της ελευθερίας της Κύπρου.
Επέτρεψαν σε όλους εμάς να αισθανόμαστε υπερήφανοι, επιφορτίζοντάς μας ταυτόχρονα με βαρύ χρέος και καθήκον απέναντι στην πατρίδα και την ιστορία μας.
Έδωσαν το δικό τους αγώνα μέχρι τέλους, ανυποχώρητοι, ρομαντικοί πρόμαχοι της πατρίδας. Παρέμειναν πιστοί στις πανάρχαιες ελληνικές παραδόσεις και έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι, παραδίδοντας διδάγματα ανδρείας και αυταπάρνησης.
Σήμερα, τιμούμε επίσης και τους επιζήσαντες οπλίτες του 398 Τάγματος Πεζικού, που έθεσαν και αυτοί με αυταπάρνηση τον εαυτό του στη διάθεση της πατρίδας. Αυτούς, που έζησαν εξίσου τη φρίκη του πολέμου, βλέποντας τους φίλους και συναγωνιστές τους να χάνονται, αλλά δεν λιποψύχησαν και δεν εγκατέλειψαν τις επάλξεις του αγώνα.
Το 398 Τάγμα Πεζικού γράφτηκε με χρυσά γράμματα στις δέλτους της ιστορίας μας. Και αυτό οφείλεται σ’ αυτούς που πολέμησαν, εκτελώντας στο έπακρο το καθήκον τους έναντι της πατρίδας, βιώνοντας όλα τα τραγικά γεγονότα του μαύρου Ιουλίου του 1974. Την προδοσία, το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή.
Τα παρεπόμενα της τουρκικής εισβολής κατατρύχουν ακόμη τις ψυχές μας. Τα συρματοπλέγματα της ντροπής διαχωρίζουν ακόμη την πατρίδα μας, η ακατάπαυστη οδύνη των συγγενών των πεσόντων και αγνοουμένων μας υφίσταται βασανιστικά παρούσα και οι χιλιάδες εκτοπισθέντες αναγκάζονται για μισό σχεδόν αιώνα να βρίσκονται μακριά από τις πατρογονικές τους εστίες.
Η επανέναρξη της διαδικασίας των συνομιλιών για επίλυση του κυπριακού και η επίλυση του δράματος των αγνοουμένων παραμένουν οι σημαντικότερες προτεραιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη.
Όλες οι προσπάθειες, συγκλίνουν στην αναγκαιότητα νέας προσέγγισης του ζητήματος, η οποία να χαρακτηρίζεται από την ενισχυμένη εμπλοκή και τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις προσπάθειες τόσο για άρση του αδιεξόδου όσο και για επανέναρξη των συνομιλιών.
Σαφώς, ο αναβαθμισμένος ρόλος της Ευρωπαϊκή Ένωσης, δεν θα υποκαταστήσει τον ρόλο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ούτε θα επηρεάσει το πλαίσιο της λύσης, το οποίο απορρέει από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τουναντίον, ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχει επικουρικό χαρακτήρα και θα αξιοποιηθεί ως παράγοντας συνένωσης, συναίνεσης και εδραίωσης της ειρήνης και συνεργασίας.
Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες,
Σήμερα, υποκλινόμενοι στο μεγαλείο της ψυχής των αθανάτων ηρώων μας, υποσχόμαστε να φανούμε αντάξιοι της απαράμιλλης θυσίας τους για να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση.
Μέχρι τη στιγμή που ο αέρας της ελευθερίας να φυσήξει ξανά στο νησί, οι εκτοπισμένοι να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να διευκρινιστεί η τύχη όλων των αγνοουμένων μας.
Το ιερό τους παράδειγμα, ως διαπρύσιος κήρυκας, μας καλεί και ενδυναμώνει τη θέληση μας για επιστροφή, ελευθερία και λυτρωμό.
Δόξα και τιμή στους ήρωες του 398. Παντοτινή θα είναι η ευγνωμοσύνη μας προς τους πεσόντες και αγνοούμενους της Μονάδας και όλους τους ήρωες της πατρίδας μας.
Αιώνια ας είναι η μνήμη και η δόξα που τους συνοδεύει και μακάρι οι προσευχές μας για διακρίβωση της τύχης όλων των αγνοούμενων αδελφών μας να εισακουστούν από τον Ύψιστο.
