(Κυριακή, 2 Φεβρουαρίου  2020  στις 9:00 π.μ , Ιερός Ναός Παναγίας Ευαγγελίστριας Ιδαλίου)

Με βαθιά αισθήματα συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας, μαζευτήκαμε σήμερα, για να αποτίσουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στον πεσόντα ήρωα Δημήτρη Χάματσο, που θυσιάστηκε για την υπεράσπιση της πατρίδας και τη διεκδίκηση του ιδανικού της ελευθερίας, κατά την επική μάχη του Αγίου Σωζόμενου στις 6 Φεβρουαρίου 1964.

Σήμερα, υποκλινόμαστε με δέος στη μνήμη του δεκαοκτάχρονου παλληκαριού που στην πιο γλυκιά του ώρα αψήφησε τον θάνατο και παρέμεινε εθελοντικά στην πρώτη γραμμή του πυρός, μαχόμενος κατά της απειλής που ερχόταν προς την κοινότητά του, επιτελώντας στο ακέραιο το ηθικό του χρέος προς τους συμπολεμιστές του και επιδεικνύοντας απαράμιλλο ψυχικό σθένος και ανδρεία.  

Η δεδομένη χρονική συγκυρία και οι αντίξοες ιστορικές συνθήκες της Τουρκοκυπριακής ανταρσίας του 1963-64 ανέδειξαν τον ενάρετο αυτόν νέο σε πρότυπο αυταπάρνησης και αυτοθυσίας. Το απλοϊκό και καλόβουλο αυτό παιδί της κυπριακής υπαίθρου, έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη, πολεμιστής και ήρωας. Με πνεύμα αλληλεγγύης και γνωρίζοντας πως «Θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία» οδηγήθηκε στη μεγαλειώδη αυτή θυσία, επιτρέποντάς μας να αντλούμε διδάγματα ανδρείας και θάρρους.

Ο Δημήτρης Χάματσος γεννήθηκε στο Δάλι στις 28 Μαΐου 1945 και ήταν ένα από τα έξι παιδιά της έντιμης και ταπεινής αγροτικής οικογένειας του Νικόλα και της Μηλιάς Χάματσου. Όντας παιδί πολυμελούς οικογένειας, παράλληλα με την επίμοχθη προσπάθεια που κατέβαλε στο σχολείο, ακούραστος και με προθυμία, στήριζε τους γονείς του στις αγροτικές τους ασχολίες. Ξεχώριζε για την εργατικότητα και την αποφασιστικότητά του, αλλά κυρίως για την ενάρετη διαπαιδαγώγηση, την ανθρωπιά, τη φιλοπατρία. 

Μετά το δημοτικό, φοίτησε στο Κεντρικό Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία και από την τρίτη τάξη γράφτηκε στη σχολή Λαμπράκη. Ο αθλητισμός και ειδικά το ποδόσφαιρο ήταν η μεγάλη του αγάπη, γι’ αυτό και εντάχθηκε στη μεγάλη αθλητική οικογένεια του Χαλκάνωρα Ιδαλίου. Φυσικά, το ενδιαφέρον της ευαίσθητης νεανικής του ψυχής, δε μονοπωλούσε μόνο το ποδόσφαιρο, αλλά έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και στις τέχνες, όπως τη ζωγραφική, την ποίηση και τα βιβλία.  

Ο ήρωας μας στις 6 Φεβρουαρίου 1964 βρισκόταν στο σπίτι του και μελετούσε για τις εξετάσεις του ως τελειόφοιτος μαθητής του γυμνασίου. Όταν πληροφορήθηκε πως οι Τούρκοι σκότωσαν έναν αγροφύλακα και έναν αστυνομικό που πήγαν για να ξεκινήσουν μια διάτρηση, δήλωσε με μεγάλη προθυμία την επιθυμία του να συμμετέχει ως εθελοντής στην ομάδα της Αστυνομίας και της τοπικής Εθνοφρουράς που έσπευσε να υπερασπιστεί τη νομιμότητα και την πατρίδα. Με αποφασιστικότητα, όπλισε τα χέρια του και δήλωσε το παρών του στο απόσπασμα ενίσχυσης στον Άγιο Σωζόμενο.

Εκεί, η ώρα τέσσερις το απόγευμα, γράφτηκε ο τραγικός επίλογος για τον λεβεντονιό. Ο Τούρκοι που παραμόνευαν, συνέχισαν τη συμπλοκή, με τραυματίες και νεκρούς και από τις δυο πλευρές.  Όταν σε κάποια στιγμή πληγώθηκε ο επικεφαλής της αποστολής, αστυνομικός Λοίζος Χ΄΄Λοίζου, το δεκαοχτάχρονο παλληκάρι έσπευσε να τον μεταφέρει μακριά από το πεδίο της μάχης, για να του παρασχεθεί βοήθεια. Δυστυχώς, όμως, στη συνέχεια πληγώθηκε ο αστυνομικός που τους κάλυπτε. Ο Δημήτρης, τοποθέτησε τον τραυματία που κουβαλούσε σε ασφαλισμένο μέρος και έσπευσε να βοηθήσει και τον δεύτερο αστυνομικό που είχε τραυματιστεί. Η μοίρα θέλησε την ώρα που έσκυβε πάνω από τον πληγωμένο Ευάγγελο Πέτρου να κτυπηθεί από τουρκικές σφαίρες στο στήθος, αφήνοντας την τελευταία του πνοή στο πεδίο της μάχης. 

Κυρίες και κύριοι, 

Η Τουρκοκυπριακή ανταρσία ήταν μια περίοδος ιδιαίτερα τραυματική για την Κύπρο, που οι πληγές της ακόμα μένουν ανοικτές. Τα διχοτομικά σχέδια της Τουρκίας  πήραν σάρκα και οστά με την υλοποίηση της τουρκικής εισβολής και κατοχής.

Το δράμα που βιώνει ο κυπριακός Ελληνισμός, σε συνδυασμό με τις κλιμακούμενες τουρκικές προκλήσεις στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, μας υπενθυμίζουν ότι η πατρίδα μας διέρχεται σημαντικές ιστορικές και πολιτικά κρίσιμες στιγμές. 

Δυστυχώς η Τουρκία αγνοώντας κάθε έννοια Δικαίου, αλλά και κάθε έννοια γεωγραφίας θα έλεγα, συνεχίζει τις έκνομες πειρατικές ενέργειές της στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην ουσία έχει αντικαταστήσει το Διεθνές Δίκαιο με τον «νόμο της ζούγκλας» και τη «διπλωματία της κανονιοφόρου», υποσκάπτοντας τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.

Απαράβατος στόχος, παραμένει η επίτευξη μιας βιώσιμης λύσης, που να τερματίζει την κατοχή και τον εποικισμό και να απαλλάσσει την πατρίδα μας από το αναχρονιστικό σύστημα των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και την παρουσία ξένων στρατευμάτων στο νησί.

Η ενότητα, η ομοψυχία και η σύμπνοια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο, πάνω στον οποίο θα στηρίξουμε τον ιερό μας αγώνα για ελευθερία και αποκατάσταση των δικαίων του λαού μας. Η ιστορία, μας έχει αποδείξει πως ενωμένοι έχουμε πετύχει όσα οι άλλοι θεωρούσαν ακατόρθωτα, ενώ σε περιόδους διχόνοιας πληρώσαμε βαρύτατο τίμημα. 

Η θυσία του Δημήτρη Χάματσου μας υπαγορεύει ότι ο αμετάθετος πολιτικός μας στόχος πρέπει να συμπορεύεται με το ηθικό μας χρέος απέναντι στους νεκρούς τούτης της γης. Η προσήλωση στον στόχο επίλυσης του κυπριακού, η ενότητα και η συνεργασία είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τους ήρωες μας. Έχουμε υποχρέωση να τιμήσουμε τη θυσία τους και να πορευτούμε, υπεύθυνα, αδιαίρετα και μονιασμένα.

Αιωνία ας είναι η μνήμη του ήρωα Δημήτρη Χάματσου.