Με τη μνήμη να ανακαλεί τις πιο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της πατρίδας μας, συγκεντρωθήκαμε σήμερα στον Ιερό Ναό Γέννησης της Θεοτόκου,  για να τελέσουμε το μνημόσυνο των δύο ηρώων αστυνομικών της Φασούλας, που έχασαν τη ζωή τους κατά τις διακοινοτικές ταραχές του 1963 και την Τουρκική εισβολή του 1974.

Αυτών που έθεσαν ως αυτοσκοπό και ως ύψιστη προτεραιότητα το χρέος προς την πατρίδα και θυσίασαν τα νεανικά τους όνειρα, αλλά και το υπέρτατο ανθρώπινο αγαθό, την ίδια τους τη ζωή, στο βωμό της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Με βαθιά συγκίνηση, λοιπόν, τιμούμε τη μνήμη του Γιαννάκη Αεροπόρου και του Βάνιου Σπανιά.

Οι προτομές τους στο μνημείο ηρώων της κοινότητας Φασούλας, μας θυμίζουν το δικό μας καθήκον προς όλους αυτούς που μόχθησαν, αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για μια Κύπρο ελεύθερη.

Μαζί με τους δύο αστυνομικούς υπερασπιστές της δημοκρατίας και των δικαίων του λαού μας, μνημονεύουμε και τον αγωνιστή της ΕΟΚΑ Χαράλαμπο Ιωάννου, ο οποίος αν και δε θυσιάστηκε στο πεδίο της τιμής, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε πρότυπο φλογερού πατριώτη, συμμετέχοντας σε κάθε κάλεσμα υπεράσπισης της πατρίδας.

Κυρίες και κύριοι,

Ο Γιαννάκης Αεροπόρος γεννήθηκε στην κατεχόμενη Λάπηθο στις 16 Μαρτίου 1941. Αργότερα εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Φασούλα, όπου με τη σύζυγό του Λέλλα δημιούργησαν τη δική τους οικογένεια, απόκτησαν 2 παιδιά, την Άντρη και τον Γιάννο και διήγαν μια φιλήσυχη ζωή με τους αγαπημένους τους συγγενείς και φίλους.

Από παιδί διακρινόταν για τη φιλοπατρία και την ανόθευτη αγάπη για την ελευθερία. Επιδεικνύοντας υψηλό αίσθημα ευθύνης, τόλμη, θάρρος και αγωνιστικότητα, παρά το πολύ νεαρό τη ηλικίας του, δήλωσε παρών και έδρασε ενεργά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955 – 59.

Στις 17 Οκτωβρίου 1960, λίγο μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, προσλήφθηκε στην Κυπριακή Αστυνομία και φοίτησε στην Αστυνομική Ακαδημία. Με το πέρας των σπουδών του, διορίστηκε στην Αστυνομική Διεύθυνση Λάρνακας και στη συνέχεια στη Λευκωσία.

Εκτελούσε πάντοτε με ζήλο, πίστη και αφοσίωση τα καθήκοντά του. Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 1963, και ενώ η Λευκωσία κλονιζόταν από την έναρξη των διακοινοτικών ταραχών και συγκρούσεων, κλήθηκε να υπερασπιστεί τους εγκλωβισμένους συμπατριώτες μας στα βόρεια προάστια της πρωτεύουσας, τα οποία βρέθηκαν από νωρίς στο επίκεντρο της τουρκικής επιθετικότητας.

Ο Γιαννάκης, παραμερίζοντας κάθε φόβο, συμμετείχε με γενναιότητα και αυταπάρνηση στις επιχειρήσεις που διεξήχθησαν και έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην Ομορφίτα, γράφοντας με αυτό τον τρόπο το όνομά του στο μακρύ κατάλογο των αξιομνημόνευτων υπερασπιστών της πατρίδας μας.

Γέννημα θρέμμα της κοινότητας Φασούλας υπήρξε ο δεύτερος ήρωας που μνημονεύουμε σήμερα. Ο Βάνιος Σπανιάς γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1944. Ήταν νυμφευμένος με την Γιόλα Χατζηβασίλη και μαζί απόκτησαν τον μονάκριβό τους γιο Ανδρέα.

Ο Βάνιος το 1963 κατατάγηκε στην εθελοντική Εθνική Φρουρά, η οποία συστάθηκε με σκοπό την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας και συμμετείχε κι αυτός, όπως και ο Γιαννάκης Αεροπόρος στις μάχες της Ομορφίτας.

Ως νέος υπήρξε πολύ δραστήριος και φιλομαθής, και παρόλο που του προτάθηκε να μεταβεί στο εξωτερικό για σπουδές με υποτροφία, αυτός επέλεξε να παραμείνει στην Κύπρο. Έχοντας ως γνώμονα και ως κινητήρια δύναμη την προσφορά προς το συνάνθρωπο, το Φεβρουάριο του 1964 προσλήφθηκε στην Αστυνομία και τοποθετήθηκε στην Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών.

Ήταν πάντοτε συνεπής σε κάθε κάλεσμα της πατρίδας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συμμετοχή και η δράση του στις μάχες της Μανσούρας τον Ιούλιο του 1964, όταν η νεοσύστατη τότε Εθνική Φρουρά, αντιμετώπισε τις συνεχείς τουρκικές προσπάθειες ενίσχυσης και επέκτασης του προγεφυρώματος των Κοκκίνων, οι οποίες είχαν ως απώτερο στόχο την αποσταθεροποίηση του κράτους και τη διχοτόμηση της Κύπρου.

Δέκα χρόνια μετά, το μαύρο Ιούλιο του 1974, το μαύρο Ιούλη της Κύπρου όταν, όπως μας περιγράφει ο ποιητής μας Παντελής Μηχανικός, «το ποδοβολητό των βαρβάρων έφτασε στη Σαλαμίνα» και ο βασιλιάς Ονήσιλος φρύαξε από οργή και αγανάκτηση, στις πόλεις και τα χωριά ηχούσαν οι σειρήνες του πολέμου και του θανάσιμου κινδύνου που διέτρεχε η πατρίδα μας.

Η Κύπρος κλήθηκε μετά τις τραγικές συνέπειες του αδελφοκτόνου πραξικοπήματος και με την Εθνική Φρουρά καταπονημένη και αποδιοργανωμένη να αντιπαλεύει τις τουρκικές δυνάμεις, που επιχειρούσαν να εισβάλουν στο νησί και να σκορπίσουν τον όλεθρο.

Πιστοί στο κάλεσμα οι αγωνιστές της κυπριακής ελευθερίας, με ελλιπή οργάνωση και εκπαίδευση, με απαρχαιωμένο εξοπλισμό και μέσα, όρθωσαν το ανάστημα απέναντι στις αριθμητικά και στρατιωτικά υπέρτερες δυνάμεις του Αττίλα.

Ο Βάνιος Σπανιάς στις 23 Ιουλίου 1974, ενώ βρισκόταν σε διατεταγμένη αποστολή διαβίβασης πληροφοριών σχετικά με την τουρκική εισβολή, βρέθηκε στην περιοχή του Αεροδρομίου Λευκωσίας.

Εκεί που τα παλικάρια της Α΄ Μοίρας Καταδρομών, που έφθασαν στην Κύπρο με τα ΝΟΡΑΤΛΑΣ της επιχείρησης «ΝΙΚΗ», συνεπικουρούμενα από τον 32^ο Λόχο Κρούσεως της 33 Μοίρας Καταδρομών και άλλες δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς, απέκρουαν τις διαδοχικές λυσσαλέες επιθέσεις των Τούρκων και τελικά, με πρωτοφανή γενναιότητα, απέτρεψαν την κατάληψη του αεροδρομίου πριν αυτό παραδοθεί στις δυνάμεις του ΟΗΕ.

Κατά τη διάρκεια των μαχών ο Βάνιος Σπανιάς έπεσε νεκρός από τουρκικά πυρά.

Κυρίες και κύριοι,

Όταν έφτασε η ώρα της κρίσης, ο Γιαννάκης Αεροπόρος και ο Βάνιος Σπανιάς, δε λύγισαν, δε δίστασαν, δεν έκαναν δεύτερες σκέψεις. Με πλήρη συναίσθηση και ολοκληρωτική αυταπάρνηση προσέφεραν όλες τους τις δυνάμεις τους για τον ιερό σκοπό.

Την προάσπιση της πατρίδας.

Όπως ακριβώς μας υποβάλλει και ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης

«Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος,

μπορεί να χρειαστεί ν’ αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη ή το παιδί σου.

Δε θα διστάσεις.

Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου

θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι

για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο».

Αυτό έπραξαν οι ήρωες που μνημονεύουμε σήμερα.

Τίμησαν τον όρκο, τη στολή και την ένδοξη ελληνική ιστορία, εκτελώντας στο έπακρο την αποστολή υπεράσπισης της ελευθερίας των πατρογονικών εστιών και των ιερών χωμάτων που αναγιώθηκαν και ανδρώθηκαν.

Απαρνήθηκαν το ατομικό καλό προς όφελος του συλλογικού, έθεσαν το εμείς πάνω από το εγώ και επισφράγισαν με την ενεργό συμμετοχή τους τις κρισιμότερες στιγμές της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας.

Ελληνίδες, Έλληνες,

Σήμερα ανασύρουμε επίσης από τη μνήμη αναμνήσεις από τον αγνό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα για αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και μνημονεύουμε τον αγωνιστή της ΕΟΚΑ Χαράλαμπο Ιωάννου, που απεβίωσε το 2019. 

Ο Χαράλαμπος, το καλοκαίρι του 1955, στα 18 του μόλις χρόνια, έχαιρε ήδη της εκτίμησης της Οργάνωσης. Συνδύαζε την τόλμη, την εχεμύθεια, και την ακλόνητη πίστη στις αξίες και τα ιδανικά του Ελληνισμού και ήταν επόμενο να οριστεί ως υπεύθυνος της ομάδας αγωνιστών της Φασούλας.

Η ομάδα άρχισε να αναλαμβάνει αποστολές, αρχικά διανέμοντας φυλλάδια, γράφοντας συνθήματα στους τοίχους, μεταδίδοντας μηνύματα και μεταφέροντας οπλισμό, ενώ αργότερα αναλάμβανε αποστολές επιθέσεων και φιλοξενίας ανταρτών και καταζητούμενων.

Τον Νοέμβριο του 57, μετά από οδηγίες της Οργάνωσης, δημιουργήθηκε νέα αντάρτικη ομάδα στον ανατολικό τομέα της επαρχίας Λεμεσού, στις περιοχές Μοναγρουλίου – Επταγώνιας.

Από το Δεκέμβριο του 1957 μέχρι το Νοέμβριο του ’58, η ομάδα με επικεφαλής τον συναγωνιστή του Χαράλαμπου, Αυγερινό Παπαρέ, και μέλη τον ίδιο, τον Νίκο Νικολαΐδη και από ένα σημείο και έπειτα τον Ανδρέα Κωνσταντίνου Στενιώτη ακολούθησε μια περιπετειώδη διαδρομή. Εγκαταστάθηκε διαδοχικά στην Επταγώνια σε πρόχειρο κρησφύγετο, στο Πραστειό, στο Μοναγρούλι, και ξανά πίσω στα  κρησφύγετα Πραστειού και  Επταγώνιας.

Οι επιχειρήσεις που αναλάμβαναν μέχρι και το τέλος του αγώνα συμπεριλάμβαναν την εκτέλεση ενεδρών και την κατασκευή βομβών. Ταυτόχρονα ήταν επιφορτισμένοι με την πολύ σημαντική αποστολή της διεξαγωγής αντιπερισπασμού, στην περίπτωση που η περιοχή όπου βρισκόταν το κρησφύγετο του Διγενή γινόταν αντιληπτή και άρχιζε η διεξαγωγή ερευνών.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα, σε όλες τις αποστολές και επιχειρήσεις που αναλάμβαναν, κάθε σκέψη και κάθε πράξη τους καθοδηγούνταν από τον ανόθευτο και διακαή πόθο για αποτίναξη του αποικιοκρατικού ζυγού και απελευθέρωση της πατρίδας.

Τον ίδιο πόθο που γιγάντωνε στις ψυχές όλων των Ελλήνων της Κύπρου.

Αυτός φτερούγιζε στις καρδιές τους, και γι’ αυτόν το λόγο εξάλλου ο ένοπλος αγώνας αποτέλεσε για την ΕΟΚΑ τη μοναδική και αδιαπραγμάτευτη λύση.

Ελληνίδες, Έλληνες,

Μπροστά στην προσφορά των ανδρών που μνημονεύουμε σήμερα, καλούμαστε και εμείς με τη σειρά μας να αναλογιστούμε το δικό μας χρέος έναντι της ιστορίας και της πατρίδας μας.

Έχουμε ηθική υποχρέωση και ιστορική ευθύνη, με το ίδιο σθένος και την ίδια υπομονή και επιμονή, να αγωνιστούμε έτσι ώστε να καταστήσουμε την Κύπρο ένα κράτος ελευθερίας και ειρήνης.

Ο εθνικός μας στόχος παραμένει ένας. Δε διαμορφώνεται, δεν επιβάλλεται και δεν μετατίθεται.

Προσδοκούμε και εργαζόμαστε για λύση του κυπριακού προβλήματος. Μια λύση, η οποία θα απελευθερώσει και θα επανενώσει την πατρίδα μας, θα δημιουργήσει και θα διασφαλίζει συνθήκες συνύπαρξης, ασφάλειας, ευημερίας και συνεργασίας για όλους τους νόμιμους κατοίκους της.

Δυστυχώς ο κατακτητής επιμένει εδώ και καιρό με προκλητικές πράξεις και θρασύτατες και ανιστόρητες διεκδικήσεις, να δημιουργήσει νέα τετελεσμένα, εκτός του συμφωνημένου πλαισίου λύσης και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Τηρώντας αυτή την αρνητική στάση και θέτοντας ως προϋπόθεση για συνέχιση του διαλόγου την αποδοχή λύσης δυο ανεξάρτητων κρατών, δυναμιτίζει κάθε προσπάθεια επαναπροσέγγισης και επανέναρξης του διαλόγου και κατ’ επέκταση εξανεμίζει κάθε προσδοκία κατάληξης σε μια κοινά αποδεκτή, βιώσιμη και λειτουργική λύση, που θα επανενώσει την πατρίδα μας.

Παρά την καθ’ όλα αρνητική στάση της Τουρκίας, εμείς με την ίδια προσήλωση και δίχως να αποκλίνουμε από το βασικό μας στόχο, συνεχίζουμε τον αγώνα λύσης του κυπριακού και υπεράσπισης των  δικαίων του λαού μας.

Ανανεώνουμε, λοιπόν, τον όρκο ότι δε θα παραιτηθούμε απ’ αυτά που μας ανήκουν.

Δε θα απεμπολήσουμε ποτέ και για κανένα λόγο ό,τι διαμορφώνει και χαρακτηρίζει την εθνική μας ταυτότητα.

Έτσι θα  καταφέρουμε να  αποδειχθούμε αντάξιοι της πορείας και της ηρωικής θυσίας αυτών που μνημονεύουμε σήμερα.

Η αυταπάρνηση και η προσήλωσή τους στο καθήκον, θα κοσμούν παντοτινά τις χρυσές δέλτους της ιστορίας μας.

Αιωνία ας είναι η μνήμη και η δόξα που θα συνοδεύει τον Γιαννάκη Αεροπόρου, τον Βάνιο Σπανιά και τον Χαράλαμπο Ιωάννου.