Σὲ κάθε βῆμα κέρδιζαν μία ὀργιὰ οὐρανὸ - γιὰ νὰ τὸν δώσουν.

Πάνου στὰ καραούλια πέτρωναν σὰν τὰ καψαλιασμένα δέντρα,

κι ὅταν χορεῦαν στὴν πλατεῖα,

μέσα στὰ σπίτια τρέμαν τὰ ταβάνια καὶ κουδούνιζαν τὰ γυαλικὰ στὰ ράφια.

Δανειζόμενοι τους συγκλονιστικούς στίχους του ποιητή μας Γιάννη Ρίτσου από το ποίημα Ρωμιοσύνη και με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και εθνικού χρέους συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ, στον Ιερό Ναό Αποστόλου Ανδρέα για να μνημονεύσουμε τους ηρωικώς πεσόντες Νεαπολίτες στις μάχες με τους Τούρκους εισβολείς, καθώς και σε όσους αποδήμησαν εις Κύριον βρισκόμενοι στην προσφυγιά.

Για να τιμήσουμε, επίσης, τη μνήμη των υπέρ πίστεως και πατρίδος αγωνισαμένων εθνοφρουρών που υπηρέτησαν σε Μονάδες στην περιοχή Νεαπόλεως, Τράχωνα και Ομορφίτας και να προσευχηθούμε στο Θεό να ευοδωθεί η προσπάθεια για την ανεύρεση όλων των αγνοούμενων συμπατριωτών μας.

Γονατίζουμε λοιπόν, με ευλάβεια και δέος στη μνήμη των ηρώων και των αγνοουμένων αδελφών μας. Γιατί αυτό αρμόζει σε κάθε ανιδιοτελή αγωνιστή της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Αυτό αρμόζει σ’ αυτούς που πολέμησαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας και τα ιδανικά της φυλής μας.

Ένας αμείωτος πόνος, ένα παράπονο κι ένας μεγάλος καημός παρέμεινε να βασανίζει κάθε Νεαπολίτισσα και Νεαπολίτη κάθε φορά που η σκέψη τους περιπλανάται στα φιλήσυχα δρομάκια της Νεάπολης.

«Πατρίδα, σὰν τὸν ἥλιο σου ἥλιος ἀλλοῦ δὲ λάμπει», μας υποβάλλει ο Επτανήσιος ποιητής μας Λορέντζος Μαβίλης.

Νοσταλγούν τον τόπο τους οι Νεαπολίτες. Νοσταλγούν τα χώματα που περπάτησαν κάνοντας τα νεανικά τους όνειρα. Τη γεμάτη ευκάλυπτους πλατεία με το σταυροδρόμι της, το οίκημα του ΘΟΪ, τα καφενεία, και τα μαγαζάκια απ’ όπου έκαναν τις καθημερινές αγορές τους.

Ανακαλούν στη μνήμη την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα, που τώρα έχει μετατραπεί σε τζαμί, το δημοτικό σχολείο με το πρωτοποριακό κτήριο και το Γυμνάσιο Νεαπόλεως, όπου φοιτούσαν και παιδιά από την Ομορφίτα, το Καϊμακλί και τις γύρω κοινότητες.

Αναπολούν το Κλωστήριο - το μεγαλύτερο κλωστοϋφαντουργείο της τότε εποχής, την κλινική του Διογένη, τη βιομηχανία ειδών ένδυσης, τις δυο βιομηχανίες αναψυκτικών και το σινεμά του Πουλλαϊδη, που μετέπειτα μετατράπηκε σε Αστυνομικό Σταθμό και φυλάκιο της Εθνικής Φρουράς.

Θυμούνται επίσης το Σωματείο της Ολυμπιάδας, τις ξέγνοιαστες και ανέμελες στιγμές με τους αγώνες ποδοσφαίρου, πετόσφαιρας και επιτραπέζιας αντισφαίρισης, τις εκδρομές και τις εκδηλώσεις που διοργανώνονταν.

Δυστυχώς, η Νεάπολη και όλα τα βόρεια προάστια της Λευκωσίας από το Δεκέμβριο του 1963, όταν άρχισαν οι διακοινοτικές ταραχές βρέθηκαν από νωρίς στο επίκεντρο της τουρκικής επιθετικότητας. Οι κάτοικοί τους εγκλωβίστηκαν για μεγάλο διάστημα, χωρίς καμιά διέξοδο προς την υπόλοιπη Λευκωσία και έγιναν μάρτυρες αιματηρών μαχών μεταξύ Τούρκων εξτρεμιστών και των ελληνοκυπριακών δυνάμεων που έσπευσαν να τους βοηθήσουν.

Με πολύ έντονο τρόπο έζησαν, μια δεκαετία αργότερα, τη λαίλαπα της τουρκικής εισβολής. Στις 20 Ιουλίου 1974, λίγο πριν την έναρξη της αποβατικής ενέργειας των τουρκικών στρατευμάτων στην ακτή «Πέντε Μίλι» της Κερύνειας, χιλιάδες Τούρκοι αλεξιπτωτιστές λέκιασαν τον πεντακάθαρο γαλανό ουρανό της Κύπρου και κατέκλυσαν τις πεδιάδες της Λευκωσίας, λίγο έξω από τις συνοικίες της Νεαπόλεως, του Τράχωνα της Ομορφίτας και του Καιμακλιού. Το βόρειο τμήμα της Λευκωσίας από τις πρώτες πρωινές ώρες της αποφράδας εκείνης ημέρας, είχε μετατραπεί σε θέατρο σκληρών πολεμικών συγκρούσεων.

Ο ορυμαγδός του πολέμου και οι πύρινες γλώσσες που προκαλούσαν οι ακατάπαυστοι αεροπορικοί βομβαρδισμοί και τα συντονισμένα πυρά από τα πολεμικά πλοία θέριευαν τον πόθο και την εσωτερική ανάγκη των Κυπρίων για προστασία του τόπου τους.

Την ίδια ώρα που οι δρόμοι γέμισαν καρότσες ασφυκτικά γεμάτες με ηλικιωμένους και μάνες με παιδιά στα χέρια, που άναρχα και με δάκρυα στα μάτια έτρεχαν να σωθούν έντρομοι κι αλαφιασμένοι, χιλιάδες έφεδροι έσπευσαν να  επιστρατευθούν στις Μονάδες τους, αφήνοντας πίσω, δίχως να γνωρίζουν πού βρίσκονται και αν ποτέ θα καταφέρουν να επιστρέψουν στις οικογένειες και τα παιδιά τους.

Οι μάνες φιλούσαν σταυρωτά και αποχαιρετούσαν με λυγμούς τους λεβέντες τους, μη γνωρίζοντας εάν θα τους ξαναδούν, και παρακαλούσαν κάθε στιγμή το Θεό και την Παναγιά να προστατεύει τα παιδιά και την πατρίδα τους.

Οι στρατιώτες του 3ου Λόχου του 211 Τάγματος Πεζικού, που επάνδρωναν τα φυλάκια της περιοχής ήδη από την πρώτη ώρα δέχθηκαν σφοδρές τουρκικές επιθέσεις. Οι κάτοικοι της περιοχής, για να σώσουν τις ζωές τους, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν βίαια τις οικίες τους προς αναζήτηση ασφαλούς καταφυγίου.

Η Νεάπολη, ο Τράχωνας και ένα μεγάλο μέρος της Ομορφίτας εγκαταλείφθηκαν στις 23 Ιουλίου 1974. Μέχρι τότε πολλοί νέοι καθαγίασαν τα ιερά αυτά χώματα πολεμώντας με σθένος και ηρωισμό, και προσφέροντας τη ζωή τους στο βωμό της ελευθερίας της Κύπρου, παρόλο που βαθιά μέσα τους γνώριζαν πως μάχονταν σε ένα αγώνα άνισο και προδομένο, απέναντι σε έναν εισβολέα υπέρτερο και υπεράριθμο.

Μάχονταν όμως για τα χωριά, τα σπίτια τους και τις οικογένειες που τους ανέθρεψαν. Μάχονταν για τα παιδιά τους.

Για το δίκαιο και την ελευθερία.

Μάχονταν για τις αρχές και τις αξίες που είχαν κληρονομήσει από τους πατεράδες και τους παππούδες τους.

Για τον Κυπριακό Ελληνισμό, τις οικογένειες και τις περιουσίες όλων των Κυπρίων. Γιατί θεωρούσαν την πατρίδα σπίτι τους και τους συμπολίτες τους αδέλφια. Όπως διαχρονικά μας διδάσκει ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Ξενοφώντας «Νόμιζε την πατρίδα οίκον, τους δε πολίτας εταίρους». 

Ηρωικά μαχόμενος στη γενέτειρά του τη Νεάπολη, έπεσε ο έφεδρος ανθυπολοχαγός του 3^ου Λόχου του 211 Τάγματος Πεζικού Σωτήρης Κωνσταντίνου Χαριλάου και τάφηκε σε ομαδικό τάφο στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας. Μετά από ταυτοποίηση, τα οστά του επανατάφηκαν το 2000 στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Με ηρωισμό έπεσε και ο Παναγιώτης Χατζηγεωργίου που αν και ήταν καταδρομέας, παρουσιάστηκε στο 211 Τάγμα Πεζικού δίνοντας σκληρή μάχη με τον εχθρό. Τα οστά του βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στον Τράχωνα και κηδεύτηκαν το 2011.

Στην περιοχή της Νεάπολης έπεσε επίσης ο αθλητής της Ολυμπιάδας Νεαπόλεως Ανδρέας Αλεξάνδρου, ο οποίος δέχθηκε θανάσιμο τραυματισμό από θραύσματα βλήματος όλμου έξω από τον Αστυνομικό Σταθμό Νεαπόλεως. Τάφηκε σε μαζικό τάφο στο Κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, όπου επανατάφηκε το 2000 μετά την ταυτοποίηση των οστών του.

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός των Καταδρομών Αντώνης Αγρότης πολέμησε το ίδιο ηρωικά και έχασε τη ζωή του στις μάχες του αεροδρομίου Λευκωσίας στις 20 Ιουλίου 1974. Τάφηκε σε ομαδικό τάφο και μετά από ταυτοποίηση των οστών του επανατάφηκε με τιμές το 2001 στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Μαζί μ’ αυτούς και ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Μηχανικού Μάριος Φυσεντζίδης, ο οποίος χάθηκε κατά τη διάρκεια αποστολής στρώσης ναρκοπεδίων στις περιοχές του Καραβά και της Λαπήθου, όταν αυτές καταλήφθηκαν από τα τουρκικά στρατεύματα στις 6 Αυγούστου του 1974. Μετά από 36 χρόνια η οικογένεια του παρέλαβε τα οστά του, τα οποία τάφηκαν με τιμές όπως αρμόζει σε κάθε ήρωα της πατρίδας.

Στον κατάλογο των αγνοουμένων περιλαμβάνονται τα ονόματα του καταγόμενου από τον Τράχωνα, αθλητή της Ολυμπιάδας Νεαπόλεως Κλεόβουλου Παντελή, που υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στην Εθνική Φρουρά ως δεκανέας στο 241 Τάγμα Πεζικού, και του Γεώργιου Χατζηκυριάκου, Ανθυπολοχαγού στο 366 Τάγμα Πεζικού. Ο τελευταίος, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, διέκοψε τις σπουδές ιατρικής στην Αθήνα και επέστρεψε στην Κύπρο για να υπερασπιστεί την πατρίδα του. Τα ίχνη του χάθηκαν στην περιοχή Μύλοι του Καραβά, όπου η Μονάδα του έδωσε σκληρές μάχες με τον Τούρκο εισβολέα.

Κυρίες και Κύριοι,

Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε να κάνουμε και στους υπόλοιπους ηρωικώς πεσόντες και αγνοούμενους άνδρες του 3^ου  Λόχου του 211 Τάγματος Πεζικού, οι οποίοι με αυταπάρνηση και αυτοθυσία όρθωσαν τα στήθη τους απέναντι στους βάρβαρους Αττίλες.

Τα άλκιμα παλικάρια του 3^ου Λόχου του 211, δήλωσαν παρών στο σάλπισμα για υπεράσπιση της πατρίδας, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του πυρός και πλήρωσαν βαρύτατο τίμημα σ’ ένα άνισο και προδομένο αγώνα, επισφραγίζοντας με την ενεργό συμμετοχή τους τα τραγικότερα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας μας.

Πριν το κάλεσμα της πατρίδας πολλοί από αυτούς που μνημονεύουμε σήμερα ήταν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, της εργατιάς και του μεροκάματου. Άνθρωποι που πάλευαν νυχθημερόν για να ζήσουν τις οικογένειές τους.

Άλλοι ήταν σε ηλικία που ετοιμάζονταν να ανοίξουν διάπλατα τα φτερά τους. Να φτιάξουν τις δικές τους οικογένειες, να κτίσουν τα σπίτια τους, να φέρουν στον κόσμο τα παιδιά τους. Νέοι άνθρωποι, γεμάτοι ζωή και όνειρα, έτοιμοι να απολαύσουν το μέλλον που απλωνόταν μπροστά τους.

Όταν σήμανε η ώρα της κρίσης, δεν κόμπιασαν. Κοίταξαν κατάματα την ιστορία. Με πλήρη συναίσθηση της ευθύνης ένωσαν τις δυνάμεις τους για τον ιερό σκοπό. Την προάσπιση της πατρίδας.

Τα ευλογημένα και ένδοξα πεδία των μαχών που δέχθηκαν τα άψυχα σώματα τους αποτελούν αδιάσειστους μάρτυρες της αυτοθυσίας και του ανυπέρβλητου ηρωισμού τους, αλλά και εφαλτήρια εθνικής ανάτασης.

Αναλογιζόμενοι τη θυσία τους, με σεβασμό προσμετρούμε και τη δική μας ευθύνη. Με το ίδιο σθένος και την ίδια υπομονή και επιμονή οφείλουμε κι εμείς να ανταποκριθούμε στις εθνικές προκλήσεις .

Δυστυχώς η πολιτική της Άγκυρας αποδεικνύει καθημερινά εδώ και πολύ καιρό, με ιταμές πράξεις και ανιστόρητες προκλητικές δηλώσεις ότι δεν πρόκειται να τιμήσει το συμφωνημένο πλαίσιο, το οποίο μέσα από διάλογο και διαπραγμάτευση θα οδηγήσει σε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση, θα επανενώσει την Κύπρο, θα εμπεδώσει το αίσθημα ασφάλειας, και θα εγγυάται την ειρηνική συμβίωση και συνδημιουργία στο νησί.

Τουναντίον, παραμένει πεισματικά προσκολλημένη σε μια ακραία προσέγγιση λύσης, η οποία καμία σχέση έχει με το συμφωνημένο πλαίσιο και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ. 

Οι όροι που θέτει για την αποδοχή της απαράδεκτης βάσης λύσης των δύο κρατών, ως προϋπόθεση για να επανέλθει στο τραπέζι των συνομιλιών, δυναμιτίζει κάθε δυνατότητα επανέναρξης της διαδικασίας και καθιστά την προοπτική λύσης μη εφικτή.

Παρά την αρνητική διάθεση της Τουρκίας να τηρήσει τα συμφωνηθέντα και την επιθετική της στάση απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο, εμείς δεν έχουμε στη διάθεσή μας άλλη επιλογή παρά αποκλειστικά και μόνο με τον ίδιο ζήλο και με την ίδια αποφασιστικότητα να υπερασπιζόμαστε διεθνώς τα δίκαια του λαού μας. Καλούμε τον διεθνή παράγοντα να ασκήσει τη δική του επιρροή προς την Τουρκία, με την ελπίδα να κατανοήσει και να αποδεχθεί ότι είναι και προς το δικό της όφελος η αποκλιμάκωση της έντασης και η διασφάλιση της ασφάλειας, της ειρήνης και της συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη της ανατολικής Μεσογείου.

Κυρίες και κύριοι,

Με πίστη στο δίκαιο του αγώνα μας και με  την θυσία των ηρώων μας  ως φάρο και οδηγό μας, θα συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση. Μέχρι να μπορέσει ξανά ο Ελληνισμός να επιστρέψει στην πατρώα γη.

Μέχρι να ανατείλει τούτη η άγια μέρα οφείλουμε να κρατήσουμε ψηλά την πίστη και την αξιοπρέπειά μας, όχι μόνο ως ιερό καθήκον και ανεκπλήρωτο χρέος, αλλά και ως ένδειξη του ελάχιστου φόρου τιμής προς όλους όσους πολέμησαν για την ελευθερία και προσέφεραν τη ζωή τους για την πατρίδα.

Τιμή και δόξα στους λεβέντες που μνημονεύουμε σήμερα.

Τιμή και δόξα σε όλους όσους αγωνίστηκαν και έπεσαν στους εθνικούς αγώνες.

Αιωνία ας είναι η μνήμη τους και είθε ο Μεγαλοδύναμος να βοηθήσει για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας.

Σας ευχαριστώ.