«Παιδί, το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,

όπως το βρής κι όπως το δής να μην το παρατήσεις.

Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα

Και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτηνε τη γη του»,

Ο μεστός λόγος του ποιητή Κωστή Παλαμά στο ποίημα «Πατέρες», μας μεταφέρει πολύ παραστατικά την αγωνία, τον πόνο και το χρέος του Έλληνα απέναντι στην πατρίδα.

Την πατρίδα, που δεν πρέπει να αφήσει να χαθεί.

Που πρέπει με κάθε τρόπο να διατηρήσει άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μακραίωνη ιστορία, τον πολιτισμό και την παράδοσή της.

Ο ίδιος διακαής πόθος για την πατρίδα ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο όταν έγραφε την «Ρωμιοσύνη» και τον Γιώργο Σεφέρη όταν έγραφε το ποίημά του «Σαλαμίνα της Κύπρος».

 

Ήταν εκείνος ο ίδιος διακαής πόθος και η αμετάθετη ανάγκη για απελευθέρωση από τον αποικιοκράτη κατακτητή, που  θέριευε στις ψυχές των Ελλήνων της Κύπρου.

Γι’ αυτό και το αγέρι της επανάστασης άρχισε να δροσίζει τα πρόσωπα των μαχητών της δυσαπόκτητης λευτεριάς. Οι αυθόρμητες παλλαϊκές συγκεντρώσεις και οι μαθητικές διαδηλώσεις δεν μπορούσαν να αναλάβουν το βάρος της αποτίναξης του αποικιοκρατικού ζυγού. Ο προαιώνιος πόθος για Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα φτερούγιζε όσο ποτέ άλλοτε στις καρδιές των Κυπρίων, προδιαγράφοντας ως μόνη λύση τον ένοπλο αγώνα, όπερ και εγένετο.

Με αίσθημα βαθιάς συγκίνησης μνημονεύουμε και τιμούμε σήμερα, τον Πρόδρομο Ξενοφώντος, έναν άξιο μαχητή της ελευθερίας της Κύπρου. Μνημονεύουμε επίσης τους πεσόντες αγωνιστές της Επαρχίας Κερύνειας, τον ιδεολόγο της Οργάνωσης, τομεάρχη Κερύνειας Κυριάκο Μάτση που έπεσε ηρωικά στο Δίκωμο, τον απαγχονισθέντα Στέλιο Μαυρομμάτη από τον Λάρνακα Λαπήθου και τον Γιακουμή Αναστάση από την Καλογραία που φονεύθηκε στη Χάρκεια, αλλά και όλους τους εν ειρήνη τελειωθέντες της Επαρχίας Κερύνειας.

Ο Πρόδρομος Ξενοφώντος γεννήθηκε στο Αγριδάκι το 1941 στην πολυμελή οικογένεια του Ξενοφώντα και της Ειρήνης, με αδέλφια τον Γρηγόρη, τον Ανδρέα, την Περσού, τη Θεοδώρα, τον Λάζαρο, τον Ζαχαρία και τη Λουκία. Η φτώχια και η ανάγκη για καθημερινή επιβίωση τον ανάγκασαν να αφήσει τα μαθητικά έδρανα και να εισέλθει από πολύ νωρίς στη βιοπάλη, ευθύς αμέσως με την ολοκλήρωση του δημοτικού σχολείου.

Στα 16 του χρόνια, όταν πια ο αγώνας της ΕΟΚΑ βρισκόταν σε εξέλιξη ζήτησε από τον Λάζαρο και τον Ζαχαρία, τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια του που είχαν την τιμή να αποτελούν μέλη της Οργάνωσης, να ορκιστεί και αυτός και να αναλαμβάνει αποστολές.

Άρχισε διανέμοντας φυλλάδια, γράφοντας συνθήματα στους τοίχους, μεταδίδοντας μηνύματα και οδηγίες της οργάνωσης με τηλεβόα, και συμμετέχοντας στις παρακολουθήσεις των κινήσεων Άγγλων στρατιωτών.

Έναν χρόνο περίπου μετά την ένταξή του στον αγώνα συνδέθηκε με τις αντάρτικες ομάδες στον Κυπαρισσόβουνο και ανέλαβε το δύσκολο έργο της τροφοδοσίας τους.

Στις 7 Νοεμβρίου 1958 ανέλαβε την αποστολή να μεταφέρει τρόφιμα στους αντάρτες μαζί με άλλον συναγωνιστή του. Οι Άγγλοι, οι οποίοι είχαν συλλέξει πληροφορίες σχετικά με την  αποστολή ερεύνησαν εξονυχιστικά  την περιοχή. To βράδυ της 9^ης Νοεμβρίου οδηγήθηκαν στο σπίτι που διέμενε, αλλά απουσίαζε  και αυτό επέτεινε τις υποψίες εναντίον του. Τελικά την επομένη το πρωί επανήλθαν και τον συνέλαβαν.

«Πού τον παίρνετε με τη φανελούα, εν να ριάσει...» σπάραζε η μάνα του την ώρα της σύλληψής του.

 Μάρτυρες αναφέρουν ότι ο βασανισμός του για να αποκαλύψει πληροφορίες για την οργάνωση, για τα κρησφύγετα και τους αγωνιστές άρχισε ευθύς αμέσως μετά τη σύλληψή του, πριν μεταφερθεί στο κέντρο κράτησης του Ζέφυρου. Τον διαπόμπευσαν μέσα στους δρόμους του χωριού, μπροστά στα μάτια αθώων και σαστισμένων παιδιών.

«Ήμουν μαζί με συμμαθητές μου στο προαύλιο του σχολείου για διάλειμμα» μας εξιστορεί αυτόπτης μάρτυρας. «Ξαφνικά σταμάτησε απέναντι ένα λαντ ρόβερ και 4 - 5 στρατιώτες κατέβασαν τον Πρόδρομο από το τζιπ. Τον έστησαν στο περιτοίχισμα της εκκλησίας γυρνώντας τον ανάποδα. Δύο από αυτούς τον κρατούσαν από τα πόδια και οι άλλοι τον κτυπούσαν άγρια με τα όπλα. Ο ξυλοδαρμός κράτησε περίπου 15 λεπτά και μετά τον πήραν και τον πέταξαν σαν τσουβάλι πίσω στο τζιπ και έφυγαν».

Η παραπάνω περιγραφή αντικατοπτρίζει πλήρως τη συνήθη πρακτική των αποικιοκρατών όταν ήθελαν να αποσπάσουν πληροφορίες. Χρησιμοποιούσαν κάθε μέσο, θεμιτό ή αθέμιτο, στις πλείστες των περιπτώσεων βίαιο και απάνθρωπο, προκειμένου να κάμψουν το ηθικό των Ελλήνων της Κύπρου.

Στα κρατητήρια σκληρά βασανιστήρια περιλαμβάνονταν στο δίχως διακοπή πρόγραμμα ανάκρισης των κρατουμένων προκειμένου να αποκαλύψουν πληροφορίες.

Έτσι και ο  Πρόδρομος Ξενοφώντος βίωσε για 4 ημέρες την κτηνωδία των βασανιστηρίων. Έστω και αν ήταν ανήλικο παιδί. Δεν ένοιωσαν κανένα δισταγμό και καμία ενοχή υποβάλλοντας ένα 17χρονο παιδί σε φρικτά βασανιστήρια. Παρά όμως το νεαρό της ηλικίας του, ακόμα και όταν κοιτούσε κατάματα τον θάνατο ο Πρόδρομος όρθωσε ανάστημα και δεν λύγισε, δεν πρόδωσε τον όρκο του, δεν πρόδωσε τα ιδανικά και τις αξίες του. Κράτησε  το  στόμα του κλειστό. Γιατί για τον νεαρό μας ήρωα, το μοναδικό σημείο αναφοράς ήταν η πατρίδα.

Ξημερώματα της 12^ης Νοεμβρίου 1958, ο Πρόδρομος Ξενοφώντος κειτόταν νεκρός στο κελί του. Σε μια προσπάθεια αποσιώπησης της καταφανούς δολοφονίας από βασανιστήρια, ο θάνατος αποδόθηκε σε απόπειρα δραπέτευσης, η οποία αποτράπηκε με τον θανάσιμο τραυματισμό του συλληφθέντα, από πυρά όπλου.

Όταν όμως ο πατέρας του πήγε να αναγνωρίσει τον νεκρό γιο του, διαπίστωσε ότι τα νύχια του ήταν βγαλμένα, το κορμί του τρυπημένο από ξιφολόγχες, τα πόδια του σπασμένα και το κρανίο του ραγισμένο από το σιδερένιο στεφάνι των βασανιστηρίων.

Κυρίες και κύριοι,

Ο αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α ήταν ένας επικός αγώνας ολόκληρου του Κυπριακού Ελληνισμού.

Αγώνας απελευθερωτικός και αντιαποικιακός, αγώνας για ανεξαρτησία, ελευθερία, δικαιοσύνη, αυτοδιάθεση, ο οποίος προκάλεσε ρίγη συγκίνησης και θαυμασμού σε ολόκληρο τον κόσμο.

Άρχισε από μια χούφτα νεαρά παλικάρια, απειροπόλεμα, δίχως όπλα, δίχως τα αναγκαία εφόδια, δίχως τις γνώσεις και την απαιτούμενη εκπαίδευση, αναγκασμένα να κρύβονται στα βουνά, σε κρησφύγετα και λαγούμια κάτω από τη γη, να κρύβονται από το φως του ήλιου.

Διέθεταν όμως περίσσεια σθένους, τόλμης, γενναιότητας, παλικαριάς. Πονούσαν κι αισθάνονταν την ελληνικότητα της πατρίδα τους και τις αξίες του οικουμενικού Ελληνισμού. Αντιλαμβάνονταν πλήρως το χρέος που τους αναλογούσε.  Σήκωσαν στους ώμους τους τα βάρη ολόκληρου του Κυπριακού Ελληνισμού και έδωσαν άνισες μάχες αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους. Ήταν όμως συνειδητοποιημένοι και αποφασισμένοι να πεθάνουν για την τιμή, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.

Γιατί όπως μας υποβάλλει ο Κωστής Παλαμάς,

«Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα.

Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα».

Και μπορεί ο αγώνας να πέρασε μέσα από δυσκολίες, θυσίες και ολοκαυτώματα, αλλά πέτυχε το ακατόρθωτο. Και εάν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξήχθη, τότε το αποτέλεσμα γίνεται ακόμα πιο σπουδαίο.

Απέναντι σε μια υπερδύναμη, η οποία  ήλεγχε τα πάντα και διέθετε όλα τα μέσα, οι αγωνιστές αντέταξαν την ελληνική ψυχή και λεβεντιά.

Ελληνίδες, Έλληνες,

Ο μεγάλος ήρωας της ΕΟΚΑ Κυριάκος Μάτσης έγραψε:

 «...Θα ριχτώ στον αγώνα. Θα πολεμήσω τίμια και παλληκαρήσια. Θ’ αγωνιστώ για τον λαό. Τον βλέπω αμόρφωτο και θέλω να τον μορφώσω, τον βλέπω αδικημένο και θέλω να τον δικαιώσω...»

Και εμείς με τη σειρά μας, έχουμε βαρύ χρέος έναντι της ιστορίας μας, αλλά και έναντι των μελλοντικών γενιών, να συνεχίσουμε τον αγώνα για απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου.

Ο στόχος παραμένει ένας. Η λύση του κυπριακού. Μια λύση, η οποία θα έχει ως στόχο την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδα μας και τη δημιουργία συνθηκών ασφάλειας, ευημερίας, συνύπαρξης και συνεργασίας.

Ανανεώνουμε τον όρκο ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουμε τις πατρογονικές μας εστίες, τα χωριά και τις πόλεις μας. Δεν θα απεμπολήσουμε ποτέ την εθνική μας κυριαρχία και ό,τι χαρακτηρίζει την εθνική μας ταυτότητα και συνείδηση.

Τιμημένη οικογένεια του ήρωα Πρόδρομου Ξενοφώντος,

Κυρίες και κύριοι,

Ο Πρόδρομος στη σύντομη ζωή του κατάφερε κάτι που πολύ λίγοι έχουν επιτύχει. Δίδαξε στις επόμενες γενιές  τον ηρωισμό, την αντρειοσύνη και την προσφορά προς την πατρίδα. Με αυταπάρνηση και απαράμιλλο σθένος πρόσφερε τη ζωή του στον ιερό βωμό της ελευθερίας και αναδείχθηκε περίτρανα σε ήρωα της πατρίδας μας.

Η θυσία του θα φωτίζει παντοτινά τον δρόμο της προσφοράς, τον οποίο οφείλουμε να ακολουθήσουμε εάν θέλουμε να πετύχουμε ένα καλύτερο μέλλον για τον τόπο μας.

Δίνουμε την υπόσχεση πως δεν θα εγκαταλείψουμε τον αγώνα, μέχρι την τελική δικαίωση. Αυτή είναι η ευθύνη που έχουμε απέναντι στους ήρωές μας. Και αυτό θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο.

Έτσι μόνο θα  θα  αποδειχθούμε αντάξιοι της ηρωικής τους θυσίας.

Αιωνία ας είναι η μνήμη και η δόξα που θα συνοδεύει τον Πρόδρομο Ξενοφώντος και όλους τους ήρωες που μνημονεύουμε σήμερα!!