(19 1800 Μαϊου 2021,  Προαύλιο Ιερού Ναού Φανερωμένης, Λευκωσία)

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχτηκα την πρόσκληση να τελέσω από κοινού με τον ομόλογό μου Υπουργό Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας κ. Νικόλαο Παναγιωτόπουλο τα εγκαίνια της υπαίθριας έκθεσης πινάκων ζωγραφικής με τίτλο «Η Ιστορία έχει Πρόσωπο», που διοργανώνει από κοινού το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και ο Δήμος Λευκωσίας, στα πλαίσια των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Η σημερινή ημέρα όμως, είναι επίσης, η ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, την οποία έχουμε χρέος να θυμόμαστε και να μνημονεύουμε, για τα ειδεχθή εγκλήματα εις βάρος του ποντιακού ελληνισμού στην Τουρκία.

Στην υπαίθρια έκθεση στο ιστορικό κέντρο της παλαιάς Λευκωσίας, παρουσιάζονται 22 πίνακες που απεικονίζουν σημαντικές μορφές της Επανάστασης του 1821 και της οθωνικής Ελλάδας.

Η Κύπρος, ως αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού, συμμετέχει σύσσωμη στους εορτασμούς για τα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης. Στον επικό και μεγαλειώδη αγώνα των Ελλήνων του 1821 δεν ήτο δυνατόν να απουσιάσουν οι Έλληνες της Κύπρου. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται μέσα από μεγάλο αριθμό εγγράφων, απομνημονευμάτων των αγωνιστών και ανέκδοτων πηγών, καταδεικνύοντας περίτρανα τους ακατάλυτους δεσμούς με την Ελλάδα, καθώς και την ελληνικότητα του νησιού, το οποίο δήλωσε βροντερά παρών στην επανάσταση του 1821, αλλά όπως είναι γνωστό και σε όλους τους εθνικούς αγώνες που ακολούθησαν.

Σ’ αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφέρουμε και τις τραγικές συνέπειες που βίωσαν οι Έλληνες κάτοικοι της Κύπρου, όταν στις 9 Ιουλίου 1821 οι τουρκικές αρχές προχώρησαν στη θανατική καταδίκη 486 κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι θεωρήθηκαν από τους Τούρκους ως απειλή. Πρώτος εκτελέστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και ακολούθησαν οι μητροπολίτες Πάφου, Κυρηνείας και Κιτίου και αρκετοί κληρικοί. Οι σφαγές συνεχίστηκαν για πολλές μέρες κυρίως στη Λάπηθο, στον Καραβά και στην Κυθραία, όπου πλεόναζε ο ελληνικός πληθυσμός. 

Στις 9 Ιουλίου 1930 στα πλαίσια των εορτασμών των Κυπρίων του πρώτου αιώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας, τελέστηκαν τα αποκαλυπτήρια του μεγαλοπρεπούς Μαυσωλείου των Εθνομαρτύρων του 1821 στον χώρο που βρισκόμαστε εμείς σήμερα,  στον περίβολο της εκκλησίας της Φανερωμένης, από τον αρχιεπίσκοπο Κύριλλο τον Γ΄. Το μαυσωλείο κατασκευάστηκε από τον Αθηναίο γλύπτη Γιώργο Δημητριάδη και έχει το σχήμα βυζαντινού κυβωρίου. Κορυφαία στιγμή του τελετουργικού αποτέλεσε η μετακομιδή των λειψάνων των ηρωομαρτύρων του 1821 αρχιεπισκόπου Κυπριανού και των μητροπολιτών Πάφου Χρυσάνθου, Κιτίου Μελετίου, Κυρηνείας Λαυρεντίου, καθώς και άλλων κληρικών και λαϊκών, από τον Ιερό Ναό της Φανερωμένης στον υπόγειο θόλο του Μαυσωλείου.

Κυρίες και κύριοι,

Τους 22 πίνακες ζωγραφικής που παρουσιάζονται στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, στις οδούς Λήδρας και Ονασαγόρου και στην Πλατεία Ελευθερίας φιλοτέχνησε ο Βέλγος διπλωμάτης Benjamin Mary΄, που διαπιστεύθηκε το 1839 στην Ελλάδα και παρέμεινε στη χώρα μέχρι το 1844. Στις εκατοντάδες προσωπογραφίες που μας άφησε ως παρακαταθήκη, αποτυπώνονται τόσο πρωταγωνιστές της πολιτικής, θρησκευτικής, πνευματικής και κοινωνικής ζωής του νεοσύστατου ελληνικού βασιλείου, όσο και άγνωστες μορφές που ο καλλιτέχνης συνάντησε στην καθημερινότητα και στις περιηγήσεις του στην Ελλάδα. Πρόκειται για υψηλής ποιότητας καλλιτεχνικά έργα, που αποδίδουν τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά με εντυπωσιακό τρόπο και  τα οποία στο σύνολό τους δημιουργούν ένα μοναδικό «φωτογραφικό άλμπουμ». Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να προσδώσει πρόσωπο στην ιστορία και τα έργα του αποδείχθηκαν πολύτιμα για τους ερευνητές και τους ιστορικούς. Αξίζει ιδιαίτερα να σταθούμε στην απεικόνιση των συμμετεχόντων στην πρώτη Εθνοσυνέλευση στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, που έδωσε στο νεαρό βασίλειο της Ελλάδας το Σύνταγμα του 1844, τις εργασίες της οποίας παρακολούθησε ο Βέλγος διπλωμάτης και με το ζωγραφικό του έργο μας έδωσε σημαντικές πληροφορίες των προσώπων που είτε συμμετείχαν είτε παρακολούθησαν.  

Το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου απέκτησε το λεύκωμα του Βέλγου διπλωμάτη σε δημοπρασία στο Λονδίνο και προχώρησε αργότερα στην έκδοση με τίτλο «Η ιστορία έχει πρόσωπο – Μορφές του 1821 στην Ελλάδα του Όθωνα από τον Βέλγο διπλωμάτη Benjamin Mary΄», σε συνεργασία με την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδας. Στην πολύτιμη από κάθε άποψη έκδοση των 383 σελίδων  απεικονίζονται πιστά 320 μοναδικά πρόσωπα, γνωστά και άγνωστα της Ελληνικής Επανάστασης και της μεταεπαναστατικής Ελλάδας. Θρυλικοί οπλαρχηγοί όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Κουντουριώτης και ο Μακρυγιάννης. Ο Κύπριος Νικόλαος Θησέας, ο Κωλέττης, ο Νοταράς, ο Μαυρομιχάλης και άλλοι πολλοί πολιτικοί, ιερωμένοι, λόγιοι και λαϊκοί, καθημερινοί άνθρωποι με ποικίλες ενδυμασίες και στολές, αλλά και ρακένδυτοι χωρικοί.

Αγαπητές φίλες και φίλοι, 

Εγκαινιάζοντας την έκθεση «Η Ιστορία έχει Πρόσωπο», μαζί με τον ομόλογό μου, φίλο Υπουργό Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας κ. Παναγιωτόπουλο θα ήθελα να  συγχαρώ θερμά το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και τον Δήμο Λευκωσίας που διοργανώνουν αυτή την εκδήλωση, καθώς και όλους όσοι συνέβαλαν στη πραγματοποίηση αυτής της όμορφης έκθεσης και με αυτή την ευκαιρία θα ήθελα να καλέσω όλους όσοι θα περιδιαβούν το ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας να αναζητήσουν να δουν αυτά τα υπέροχα υπαίθρια εκθέματα.  

200 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, Κύπρος και Ελλάδα με άριστη συνεργασία και συντονισμό δράσεων συνεχίζουμε με στόχο την προάσπιση της εθνικής μας κυριαρχίας και εργαζόμαστε για την προώθηση μιας φιλόδοξης περιφερειακής αμυντικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Οι χώρες μας συνεισφέρουν ουσιαστικά στην εμπέδωση της σταθερότητας, ασφάλειας και περιφερειακής συνεργασίας σε μια περιοχή που εκτείνεται από την Ανατολική Μεσόγειο, την Μέση Ανατολή και τον Αραβικό Κόλπο. 

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, εύχομαι χρόνια πολλά στον Ελληνισμό: στην Ελλάδα, την Κύπρο, τους ομογενείς και τους απόδημους Έλληνες σε όλο τον κόσμο. Οι ακατάλυτοι δεσμοί μεταξύ της Κύπρου και της Ελλάδας αποτελούν πυξίδα για την κοινή μας πορεία για το μέλλον. Η φλόγα της ελευθερίας και οι θυσίες των ηρώων ας είναι ο οδηγός για ένα καλύτερο αύριο.

Σας ευχαριστώ